تعمیر لامپ اس ام دی (SMD) مراحل خاصی دارد و می بایست طبق قاعده صورت بگیرد. بسیار اتفاق می افتد که لامپ پس از نصب می سوزد و محبور به تعویض یا تعمیر آن خواهید بود. در میان لامپ ها لامپ اس ام دی به راحتی تعمیر می شود. برای تعمیر لامپ باید ابتدا آن را باز کنید و اجزای معیوب را تعویض کنید و یا دیگر بخش های مربوط به آن را تعمیر کنید.
در تعمیر لامپ SMD شاید تنها آشنایی با مراحل لحیم کاری کافی و شناختن اجزای لامپ باشد. برای این کار نیاز به مکان خاص یا تجهیزات تخصصی زیادی ندارید. اگر قصد دارید لامپ اس ام دی خود را تعمیر کنید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. در این مقاله به آموزش تعمیر لامپ اس ام دی سقفی می پردازیم.
آنچه در ادامه می خوانیم:
- لامپ اس ام دی چیست؟
- اجزای لامپ SMD
- علت سوختن لامپ اس ام دی
- مراحل تعمیر لامپ SMD
- نکات ایمنی در تعمیر لامپ
لامپ اس ام دی چیست؟
برای آموزش طریقه تعمیر لامپ اس ام دی ابتدا باید بدانیم لامپ SMD چیست؟ لامپ اس ام دی یکی از تکنولوژی های LED است که امروزه بسیار کاربرد دارد. SMD مخفف عبارت Surface Mounted Device و به معنای قطعات نصب شده روی سطح است. زاویه تابش لامپ های اس ام دی در مقایسه با لامپ ال ای دی بیشتر و معادل 120 درجه است.
نور لامپ های اس ام دی به صورت یکنواخت ساطع می شود و اشعه ماورابنفش و مادون قرمز از خود تولید نمی کند. این لامپ به مدت زمان جهت راه اندازی نیاز ندارد و از خود گرما تولید نمی کند. به همین دلیل طول عمر بالایی دارند. نور این محصولات با گذشت زمان دچار کاهش یا تغییر نمی شود. اما در برخی از مواقع این لامپ ها دچار سوختگی می شوند که در اغلب اوقات قابل تعمیر هستند.
لامپ های اس ام دی براساس شکل ظاهری در انواع حبابی، هالوژنی، شمعی و لامپ اس ام دی ماشین عرضه می شود. تعمیر لامپ اس ام دی خودرو نیز مطابق لامپ های اس ام دی عادی صورت می گیرد.
اجزای لامپ SMD
در ساخت این گونه از لامپ ها از لحیم کاری بدون سوراخ روی بورد استفاده شده است. هر لامپ اس ام دی از چند بخش اصلی تشکیل شده است:
- بدنه لامپ: این بدنه از جنس پلاستیک مرغوب ساخته شده است و می تواند شکل های مختلفی از جمله حبابی، استوانه ای، شمعی، اشکی و … داشته باشد. تعمیر لامپ اس ام دی استوانه ای با حبابی و دیگر انواع لامپ اس ام دی مشابه است.
- درایو و مدار یکسو کننده: وظیفه اصلی این بخش تبدیل ولتاژ 220 ولت به بازه مورد نیاز برای لامپ SMD است. این بازه معادل همان ولتاژی است که بورد برای عملکرد خود نیاز دارد. البته برخی از لامپ های اس ام دی فاقد درایو هستند که به آن پاور گفته می‌شود.
- PCB بورد لامپ: بورد این لامپ ها اغلب از جنس پلاستیک فشرده، سرامیک یا آلومینیوم است. همچنین تراشه های اس ام دی با توجه به جریان و ولتاژ روی این بورد چاپ می شود. بوردهای آلومینیومی معمولاً بهتر از سایر بوردها عمل می کنند زیرا این فلزات می توانند همانند هیت سینک عمل کنند و گرمای موجود در لامپ ها به خارج لامپ هدایت کند.
- قطعات الکترونیکی: این قطعات شامل دیگر بخش های لامپ اس ام دی همچون خارن، چیپ ها، آی سی ها، مقاومت ها، دیودها و … می شوند.
علت سوختن لامپ اس ام دی
اولین قدم در تعمیر لامپ اس ام دی سوخته عیب یابی و فهمیدن دلیل سوختگی یا خرابی لامپ اس ام دی است. برای این کار لامپ باید باز شود تا بتوانیم اجزای داخلی آن را بررسی کنیم.
درون این لامپ چندین ال ای دی روی بورد مخصوص نصب شده اند. با توجه به طراحی لامپ نحوه این نصب می تواند سری یا موازی باشد. این ال ای دی ها مدار را تشکیل می دهند. برخلاف مدارهای موازی، در صورتی که یکی از ال ای دی ها در مدار سری بسوزد یا خراب شود، لامپ دیگر روشن نخواهد شد.
در مدارهای سری جریان از همه ال ای دی ها عبور می کند و افت ولتاژ در هرکدام اتفاق می افتد. در نتیجه لامپ روشن می شود و ممکن است نور آن کمتر باشد.
درایو یا دیود، مقاومت و چندین خازن جریان برق مناسب برای لامپ را تامین می کنند. اغلب خرابی ها در لامپ اس ام دی مربوط به این بخش است. در نتیجه در ابتدا باید این اجزا را بررسی کنید. اگر کمی با این تجهیزات آشنایی داشته باشید، می توانید بفهمید کدام قطعه معیوب شده است و نیاز به تعویض دارد.
به طور کلی خرابی لامپ های اس ام دی می تواند دلایل زیر را داشته باشد:
- شکسته شدن حباب
- سوختن چیپ ها
- نقص در درایو
- سوختن خازن، مقاومت و …
بیشتر بخوانید: علت سوختن لامپ | چرا لامپ زود می سوزد؟
مراحل تعمیر لامپ SMD
در تعمیر لامپ های اس ام دی باید مراحلی را به ترتیب پشت سر بگذارید. در این بخش از مقاله مراحل تعمیر لامپ اس ام دی را بررسی می کنیم.
گام اول، ابزار مورد نیاز برای تعمیر لامپ SMD
برای تعمیر لامپ SMD به لوازمی نیاز است که در ادامه آن ها را بررسی می کنیم:
- هویه
- سیم لحیم
- انبرک یا پنس
- نوارهای چیپ اس ام دی
گام دوم، بازکردن لامپ و بررسی قطعات
باز کردن لامپ اس ام دی کار دشواری نیست و با یک چاقو یا کاتر و هر جسم تیز دیگری می توان لامپ اس ام دی را باز کرد. هنگامی که قسمت بالایی لامپ جدا شود، در قسمت پایینی می توانید اجزای داخلی آن را مشاهده کنید.
دقت کنید که هیچگاه لامپ را روی سرپیچ باز و بسته نکنید. همچنین پس از تعمیر لامپ را به صورت کامل سرهم کنید و سپس روی سرپیچ ببندید. بی توجهی به این نکته ممکن است موجب برق گرفتگی شود. اگر شکستگی در حباب باشد، می توانید حباب جداگانه خریداری کنید و با جاگذاری قطعات داخل حباب نو لامپ را تعمیر کنید.
در این بخش باید بورد را بررسی کنید و ببینید که آیا آثار خرابی یا آسیب فیزیکی وجود دارد یا خیر. به کمک یک مولتی متر می توانید از سلامت خازن ها و دیودها اطمینان پیدا کنید. معمولاً خازن و دیود سالم است اما بهتر است آن را بررسی کنید. در صورت خرابی باید خازن و دیود سازگار با لامپ را خریداری کنید و به جای دیودها و خازن های معیوب به کار بگیرید. اگر نوسانات ولتاژ زیاد باشد، خازن یا دیود دچار سوختگی می شود.
گام سوم، بررسی چیپ ها
در این بخش باید ال ای دی ها را بررسی کنید تا در صورت خرابی آن را تعویض کنید. به کمک دیودسنج مولتی متر می توان این ال ای دی ها را بررسی کرد. حواستان به سر مثبت و منفی لامپ و سیم ها باشد اگر این دو سر را اشتباه به مولتی متر وصل کنید، لامپ روشن نخواهد شد. باید تک تک لامپ های ریز را بررسی کنید تا متوجه لامپ سوخته شوید.
البته در بیشتر مواقع از ظاهر ال ای دی سوخته می توان فهمید. روی ال ای دی های سوخته لکه های سیاه و آثار سوختگی مشخص می شود. اگر ال ای دی با دیودسنج مولتی متر روشن شد، ال ای دی سالم است. در غیر اینصورت سوخته و باید تعویض شود. برای این کار می توانید از آداپتور شارژر نیز استفاده کنید.
گام چهارم، تعویض ال ای دی های خراب
به کمک هویه باید کمی دو طرف ال ای دی سوخته را حرارت دهید تا سپس بتوانید به کمک پنس آن را خارج کنید. اگر هنگام خارج کردن ال ای دی آسیب دید، نگران نباشید. زیرا ال ای دی خارج شده قابل تعمیر نیست و باید دور انداخته شود. به کمک پنس باید ال ای دی جدید و سالم را در محل ال ای دی سوخته جایگذاری کنید. سپس با هویه دو طرف آن را به بورد لحیم کنید. توجه کنید که جهت مثبت و منفی لامپ درست باشد.
گام پنجم، بستن لامپ و تست آن
پس از تعویض قطعه معیوب باید با دقت بورد لامپ را جایگذاری کنید و حباب را محکم به لامپ ببندید. البته دقت کنید که حباب را فشار ندهید زیرا بسیار حساس است و ممکن است دچار شکستگی شود. برای آزمایش لامپ آن را روی سرپیچ ببندید و روشن کنید. با اتمام این مرحله تعمیر لامپ اس ام دی به پایان می رسد.
نکته مهم در تعمیر لامپ
یک نکته مهم در تعمیر لامپ اس ام دی این است که اگر چیپ های اس ام دی داخل حباب به صورت سری بسته شده بودند، این بدین معنا است که اگر یکی روشن نشود باقی نیز روشن نمی شود. در نتیجه می توانید به کمک یک دم باریک یا وسیله ای دیگر لامپ سوخته شده را بشکنید و هنگامی که سطح رویی آن جدا شد، دو صفحه فلزی جدا از هم و بسیار ریز را به کمک لحیم و هویه به هم متصل کنید تا مدار برقرار شود و لامپ تعمیر شود.
البته اتصال کوتاه کردن باعث می شود که مقداری ولتاژ دو سر لامپ اضافه شود که این کار طول عمر مفید لامپ را کاهش می دهد.
برد تغذیه لامپ
در صورتیکه پس از تعویض لامپ سوخته و یا ایجاد اتصال کوتاه لامپ همچنان روشن نشد، اشکال از برد تغذیه لامپ است. چنیدن نوع برد تغذیه وجود دارد. بردها ورودی AC و خروجی دارند و به یکسوکننده، دیود و خازن مجهز شده اند.
مقاومت ها نیز روی مدار نصب شده اند. در برخی از مدارها از آی سی و در برخی دیگر از ترانزیستور استفاده شده است. آی سی ها فرکانس سازی را برعهده دارند. برای تست قطعات باید موارد زیر را در نظر بگیرید.
- در دیودها نباید اتصال کوتاه صورت بگیرد.
- در خازن نیز نباید پایه ها اتصال کوتاه داشته باشند. روش دیگر برای تشخیص بررسی سلامت خازن این است که ظاهر آن نباید تغییر پیدا کرده باشد و اندازه آن بزرگتر از حالت عادی شده باشد. البته به کمک مولتی متر نیز می توان سلامت هر یک از قطعات را بررسی کرد. بیشتر خرابی در منبع تغذیه مربوط به خازن است.
نکات ایمنی در تعمیر لامپ
- هیچگاه لامپ متصل به برق را باز نکنید.
- پس از قطع برق 1 دقیقه صبر کنید تا برق از مدار و درایو به طور کامل خارج شود.
- لامپی را که کامل بسته نشده و مدار داخل آن جای نگرفته به جریان برق متصل نکنید.
- از قطعات سازگار با ولتاژ و جریان لامپ استفاده کنید تا پس از تست لامپ آسیب نبیند.
