نکات مهم نگهداری از سیم و کابل شامل موارد مختلفی از جمله اقدامات پیشگیرانه پیش از نصب کابل برق، انتخاب درست سیم و کابل و نصب در مکان مناسب، در نظر گرفتن هرگونه آسیب، بررسی دوره ای کابل ها و دیگر موارد می شود. سیم و کابل از مهمترین تجهیزات برقی در یک مجموعه هستند. این محصولات در تمامی قسمت های مجموعه به کار گرفته می شوند. اگر سیم و کابل برق وجود نداشته باشد، مجموعه از امکانات زیادی همچون ارتباط تلفنی، اینترنت، برق و دیگر امکانات محروم خواهد شد.
به همین دلیل انتخاب سیم و کابل باید با دقت و حساسیت بیشتری صورت بگیرد. همچنین باید نکات مهمی را در خصوص نگهداری این محصولات در نظر بگیرید. زیرا احتمال آسیب دیدن آن ها طی یک دوره مصرف زیاد است. از آنجایی که کابل ها اغلب به صورت توکار مورد استفاده قرار می گیرند، نگهداری آن ها اهمیت پیدا می کند.
راه های مختلفی برای افزایش طول عمر سیم و کابل و نگهداری آن ها وجود دارد. در این مقاله به بررسی نکات مهم نگهداری از سیم و کابل می پردازیم.
آنچه در ادامه می خوانیم:
- راه های افزایش طول عمر سیم و کابل
- اقدامات پیشگیرانه قبل از نصب
- نکات مهم در هنگام نصب سیم و کابل
- ۲۰ نکته مهم برای نگهداری
راه های افزایش طول عمر سیم و کابل
یکی از نکات مهم نگهداری از سیم و کابل افزایش طول عمر سیم و کابل است. همان طور که پیشتر گفته شد سیم و کابل در اغلب مجموعه ها به صورت توکار مورد استفاده قرار می گیرد. به همین دلیل باید کابل کشی به درستی صورت بگیرد و نکات ایمنی رعایت شود تا کابل آسیب نبیند. سیم و کابل یک طول عمر مفید دارند که با رعایت نکاتی می توان این طول عمر مفید را افزایش داد.
اولین نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که از یک برقکار حرفه ای کمک بگیرید تا بتواند کابل را به درستی در فضایی مناسب نصب کند. افراد غیرمتخصص به علت نداشتن تخصص کافی به کابل آسیب وارد می کنند.
موضوع دوم کیفیت سیم و کابل است. کابل های بی کیفیت طول عمر کمتری دارند و زودتر فرسوده می شوند. به همین دلیل پیشنهاد می کنیم در هنگام خرید به برند تولید کننده سیم و کابل توجه کنید. به عنوان مثال سیم و کابل فق البرز از برندهای معتبر در ایران است. اگر بخواهید درباره سیم و کابل افق البرز بیشتر بدانید، می توانید مقاله آشنایی با سیم و کابل افق البرز را مطالعه کنید.
بهتر است سیم و کابل داخل لوله های برق مخصوص به کار گرفته شوند تا دچار پوسیدگی و خرابی نشوند. سیم و کابل هایی که به صورت مستقیم زیر گچ نصب می شوند، زودتر از دیگر سیم ها از بین می روند.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید کابل برق
عوامل موثر بر عمر مفید سیم و کابل چیست؟
جنس هادی سیم و کابل بسیار مهم است که از جنس آلومینیوم باشد یا مس همچنین کیفیت عایق که مقاومت سیم و کابل را در برابر حرارت، رطوبت، فشار مکانیکی و مواد شیمیایی تعیین میکند عواملی است که باید در ابتدا به آن توجه کرد. نصب صحیح، جلوگیری از خمیدگی و فشارهای مکانیکی عمر مفید سیم و کابل را افزایش میدهد اما دما، رطوبت، تابش مستقیم نور خورشید، آلودگیهای شیمیایی و عبور جریان بیش از ظرفیت که باعث داغ شدن سیم و کابل شود عمر مفید آن را کاهش میدهد.
استفاده از لولههای محافظ، پوششهای ضد آب و ضد حرارت و کاور از آسیب به سیم و کابل جلوگیری میکند.
نشانههای پایان عمر مفید سیم و کابل چیست؟
- پوسته پوسته شدن یا ترک خوردن عایق
- قطع و وصل شدن مکرر برق
- تغییر ظاهر سیم یا رنگ عایق
- افزایش دمای سطح سیم و کابل
- بروز جرقه یا اتصال کوتاه
- در زمان استفاده بوی سوختگی یا دود حس شود
کدام نوع سیم و کابل عمر مفید بیشتری دارد؟
- کابل ضد حریق
- کابل افشان با عایق PVC
- کابل مفتولی با عایق XLPE
- کابل مفتولی با عایق PVC
- کابل افشان با عایق لاستیکی
- کابلها با روکش مقاوم به حرارت
عوامل موثر در انتخاب کابل چیست؟
- ولتاژ کاری: کابلهای فشار قوی، متوسط یا ضعیف
- محیط نصب: داخلی، خارجی، صنعتی، زیرزمینی یا در مجاورت مواد شیمیایی
- میزان انعطاف پذیری مورد نیاز: مخصوصاً برای تجهیزات متحرک یا روباتها
استفاده از عایق و روکش با کیفیت
عایق کابل از تماس هادی با اجسام خارجی، رطوبت و مواد شیمیایی جلوگیری میکند. روکش بیرونی نیز از کابل در برابر ضربات مکانیکی و نور آفتاب محافظت میکند. سه نوع عایق مقاوم داریم که یکی از آنها که ارزان و مناسب محیطهای خشک است PVC نام دارد، نوع دیگر آن عایق XLPE است که مقاومت بالایی در برابر حرارت و فشار دارد و آخرین نوع عایق Teflon است مناسب برای شرایط صنعتی خاص است.
نکات مهم در نصب کابلها بر اساس استانداردهای فنی
- استفاده از سینی کابل و نردبان برای نظم دادن
- رعایت شعاع خمشدگی کابل
- استفاده از قرقره و رولهای مناسب برای باز کردن کابل
- جلوگیری از کشش بیش از حد در زمان نصب
راهکار تهویه مناسب در مسیرهای کابلکشی
- طراحی مناسب کانالهای تهویه در تاسیسات الکتریکی
- فاصله گذاری صحیح بین کابلها
- استفاده از تهویه مکانیکی و فنها در تابلوهای برق
محافظت در برابر عوامل محیطی
عوامل تخریبزا شامل اشعه UV، رطوبت و آب، مواد شیمیایی و ضربههای فیزیکی هستند که راهکارهایی برای محافظت سیم و کابلها در برابر این موارد وجود دارد مانند استفاده از لولههای خرطومی فلزی یا پلاستکی، استفاده از ژلهای ضدآب برای کابلهای زیرزمینی و روکشهای مقاوم به UV برای محیطهای باز استفاده میکنند.
بازدید و نگهداری دورهای سیستم کابلکشی
اگه از سیم و کابل درست نگهداری نشود به مرور زمان آسیبهای کوچک به آسیبهای جدی تبدیل خواهند شد برای شناسایی نقاط داغ از ترموویژن استفاده کنید، برای تست مقاومت و اتصال سیم و کابل از مولتیمتر استفاده کنید و برای تست عایق از میگر میتوانید استفاده کنید.
جلوگیری از اضافه بار و عبور جریانهای غیرمجاز
- توزیع بار بین فازها در سیستمهای سه فاز
- طراحی مناسب سیستم بر اساس محاسبه بار الکتریکی
- استفاده از کلیدهای حفاظتی مانند MCCB، MCB
وجود سیستم ارت مؤثر
وجود سیستم ارت باعث جلوگیری از برق گرفتگی میشود، همچنین باعث افزایش پایداری سیستم برق رسانی میشود و از آسیب دیدن کابلها در اثر ولتاژهای ناگهانی جلوگیری میکند.
ذخیرهسازی صحیح کابل قبل از نصب
- محافظت از کابلها در برابر تابش مستقیم خورشید
- نگهداری در جای خشک و خنک
- قرار دادن قرقرهها روی پایههای فلزی
آموزش تخصصی پرسنل نصب و نگهداری
کارکنانی که با کابل سروکار دارند باید با اصول نگهداری و نصب و ایمنی آشنا باشند. آموزشهایی که میبینند نحوه تشخیص آسیب دیدگی کابل، نحوه صحیح تست عایق و شناخت رنگ بندی و کدینگ کابلها است.
بهرهگیری از فناوریهای نوین تولید کابل
فناوری جدید کابلهای مدرن و جدیدی تولید کردن مانند: کابلهای ضد شعله، کابلهای خود خاموش شونده و کابلهایی با هادی آلومینیومی تقویت شده
تستهای منظم پس از نصب
- تست پیوستگی هادی
- تست دمایی با ترموویژن
- تست عایق با میگر
رعایت استانداردهای بین المللی در خرید و نصب کابل
- IEC استاندارد بین المللی)
- BS (استاندارد بریتانیا)
- ISIRI (استاندارد ملی ایران)
طراحی اصولی مسیر کابلکشی
- نصب در سینی کابلهای مجهز به پوشش درست
- پرهیز از مسیرهای دارای لرزش و ضربه
- رعایت فاصله بین کابلهای قدرت و سیگنال
مدیریت کابل در سیستمهای پیچیده
با استفاده از یه سری ابزار میتوانید مدیریت کنید شرایط سیم و کابلهایتان را مانند استفاده از برچسب گذاری دقیق، بهرهگیری از سیستمهای کدینگ رنگی و استفاده از مدیریت نرمافزاری مسیر کابلکشی.
اقدامات پیشگیرانه قبل از نصب
از نکات مهم نگهداری از سیم و کابل می توان به بررسی اقدامات پیشگیرانه قبل از نصب کابل برق اشاره کرد. به عنوان مثال انتخاب سیم و کابل مناسب، انتخاب مکانی مناسب برای نصب کابل و دیگر موارد از نکاتی هستند که پیش از نصب کابل باید در نظر گرفته شوند.
انتخاب درست سیم و کابل
هر سیم و کابلی برای کاربردی خاص ساخته شده است. استفاده درست از کابل سبب افزایش طول عمر آن ها می شود. به عنوان مثال برای انتقال جریان الکتریسیته از کابل برق و برای هدایت اطلاعات از کابل مخابرات، شبکه و کابل انتقال داده استفاده می شود. کابل های کنترل و ابزار دقیق نیز کاربردهایی صنعتی دارند.
کابل ها براساس نوع ساختار نیز به چند دسته تقسیم بندی می شوند. کابل افشان، کابل نیمه افشان و کابل مفتول هرکدام کاربرد به خصوصی دارند. سیم و کابل سایزهای متنوعی دارند. مصرف کنندگان باید با توجه به محیط و عملکرد مورد انتظارشان از سیم و کابل با سایز مناسب استفاده کنند.
در نظر گرفتن هر گونه آسیب
یکی از نکات مهم نگهداری از سیم و کابل این است که پیش از نصب کابل باید هرگونه آسیب احتمالی را در نظر بگیریم. به عنوان مثال اگر محیط نصب کابل مرطوب است یا شرایط محیطی سختی در آن جا وجود دارد، بهتر است از کابل ها آرموردار یا کابل زره دار استفاده شود. این کابل ها مقاومت فیزیکی بیشتری نسبت به کابل های بدون آرمور دارند و در برابر فشار، ضربه، کشیدگی و دیگر موارد از خود مقاومت نشان می دهد. به طور کلی بهتر است فضای کابل دور از فشار و اشیا تیز باشد زیرا این موارد طول عمر مفید کابل را کاهش می دهد.
همچنین در صورتی که کابل برق در کنار کابل های شبکه نصب شود و یا احتمال وجود نویز و تداخلات الکترومغناطیسی وجود داشته باشد، بهتر است از کابل شیلد دار استفاده شود.
بررسی دوره ای سیم و کابل
آخرین موضوعی که در نکات مهم نگهداری از سیم و کابل باید به آن توجه شود، این است که سیم و کابل باید توسط کارشناس و متخصص برق به صورت دوره ای تست و ارزیابی شود. همچنین به کمک روش هایی می توان سیم و کابل را عیب یابی کرد.
نکات مهم در هنگام نصب سیم و کابل
حال که به بررسی نکات مهم نگهداری از سیم و کابل پرداخیتم، به نکاتی پیرامون نصب این تجهیزات اشاره خواهیم کرد.
- پیش از نصب باید بدنه کابل را بررسی کنید تا هیچ گونه برآمدگی و فرورفتگی نداشته باشد.
- از خم کردن بیش از حد کابل در هنگام نصب جلوگیری کنید.
- کابل نباید پیچ خوردگی در مسیر نصب داشته باشد.
- از نصب کابل در کنار تجهیزات آتش زا خودداری کنید.
- در نصب کابل نکات ایمنی را رعایت کنید.
- به میزان اضافه بار موجود توجه داشته باشید.
۲۰ نکته مهم برای نگهداری مناسب
- کابل ها را به صورت منظم و دوره ای بررسی کنید.
- برروی کابل آزمایش های الکتریکی انجام دهید.
- سعی کنید کابل های آسیب دیده را به جای تعمیر، تعویض کنید.
- از نگهدارنده، نردبان و … برای مدیریت کابل استفاده کنید.
- کابل را فراتر از شعاع خمش خم نکنید.
- برای محکم کردن این کابل ها از لوازم جانبی کششی استفاده کنید.
- از سینی کابل جهت نظم دهی استفاده کنید.
- کابل ها را داخل محفظه به کار ببرید تا از سایش، ضربهو آسیب حفظ شود.
- کابل هایی متناسب با شرایط محیطی انتخاب کنید.
- کابل هایی که ولتاژ بالاتر را هدایت میکنند، از کابل های ولتاژ پایین تفکیک کنید.
- مانع اتصال کابل های مختلف شوید.
- برروی کابل برچسب بزنید تا شناسایی آن ها راحت تر باشد.
- سوابق کابل ها را جهت بررسی در اختیار داشته باشید.
- بازرسی منطقه ای را فراموش نکنید.
- برای بازرسی کابل جریان برق را قطع کنید.
- اگر کابل ها نزدیک بر ظرفیت کار می کنند، به آن ها توجه کنید.
- چیدمان و نصب کابل ها به گونه ای باشد که دسترسی و بازبینی آن ساده باشد.
- به رویه نگهداری کابل ها که سازنده ارائه می دهد توجه کنید.
- از کارشناسان برق و واجد شرایط استفاده کنید.
- در هنگام نگهداری و تعمیر از روش قفل/تاگوت استفاده کنید تا از برقرسانی تصادفی جلوگیری شود.
