علت روشن شدن فازمتر روی سیم نول موضوعی است که برای بسیاری از کاربران برق خانگی و حتی تکنسین‌های تازه‌کار جای سؤال دارد. در حالت عادی، انتظار می‌رود سیم نول هیچ ولتاژی نداشته باشد و فازمتر روی آن روشن نشود. اما در برخی مواقع مشاهده می‌شود که لامپ یا چراغ فازمتر روی سیم نول مانند سیم فاز روشن می‌شود. همین مسئله سبب نگرانی یا سردرگمی افراد می‌گردد. همچنین خطرات جانی و مالی را نیز افزایش می‌دهد.
علت روشن شدن فازمتر روی سیم نول موضوعی است که برای بسیاری از کاربران برق خانگی پیش می‌آید. در واقع شناخت دقیق سیم و کابل و نحوه عملکرد هرکدام، نقش مهمی در درک این پدیده دارد.
در این مقاله به بررسی دلایل اصلی این اتفاق، شرایطی که ممکن است باعث وجود ولتاژ در نول شوند و روش‌های ایمن برای تشخیص و رفع آن خواهیم پرداخت.
آنچه در ادامه می خوانیم:
- نشت برق در سیم نول چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟
- آیا جریان ضعیف در سیم نول طبیعی است؟
- دلایل برق داشتن سیم نول
- راه حل رفع مشکل روشن شدن فازمتر روی نول
- خطرات برق‌دار شدن سیم نول
- اقدامات لازم در هنگام برق دار شدن سیم نول
نشت برق در سیم نول چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟
در این بخش از موضوع علت روشن شدن فازمتر روی سیم نول به بررسی جریان نشت برق می‌پردازیم. نشت برق در سیم نول زمانی رخ می‌دهد که جریان الکتریکی از مسیر اصلی به سیم نول منتقل می‌شود. این اتفاق می‌تواند به خاطر عایق نامناسب، دستگاه‌های معیوب یا اتصالات ضعیف باشد. نشت برق در سیم نول سبب ایجاد ولتاژ در این سیم می‌شود و خطرات زیادی دارد.
در ادامه به دلایل نشت برق در سیم نول پرداخته شده است:
- خرابی عایق سیم‌ها: اگر عایق سیم پوسیده باشد، جریان برق از فاز به نول نشت می‌کند. این حالت در سیم‌کشی‌های قدیمی یا محیط‌های مرطوب اتفاق می‌افند.
- رطوبت و آب گرفتگی: نفوذ آب به سیستم برق می‌تواند جریان را از فاز به نول منتقل کند.
- خرابی ارتینگ: اگر سیم ارت خراب باشد، جریان به نول منتقل می‌شود.
- خرابی دستگاه برق: اگر تجهیزات برقی مشکلی در سیستم داخلی داشته باشند، جریان به نول منتقل می‌شود.
- خطای سیم کشی: گاهی در سیم کشی سیم فاز و نول عوض می‌شود.
- نوسان شبکه برق: گاهی تغییرات ولتاژ در شبکه باعث می‌شود ولتاژ اضافی به نول منتقل شود.
- اتصال کوتاه: در صورتی که در مدار داخلی اتصال کوتاه رخ دهد، جریان ممکن است به سیم نول منتقل شود.
- تأثیر میدان مغناطیسی: در مدارهایی که سیم نول به سیم فاز نزدیک است، میدان مغناطیسی یا همان القای الکتریکی سبب می‌شود سیم نول جریان بگیرد.
آیا جریان ضعیف در سیم نول طبیعی است؟
اگر جریان برق ضعیف باشد، در برخی از شرایط طبیعی است. مانند زمانی که القای الکتریکی وجود داشته باشد و نول تحت تأثیر سیم فاز باشد. یا در حالتی که مدار هنوز کامل بسته نشده است. اما در صورتی که ولتاژ نول زیاد باشد و فازمتر روشن شود، این حالت طبیعی نیست و باید فوراً مشکل شناسایی شود.
در این بخش یک سوال مطرح می‌شود که تفاوت روشن شدن کامل فازمتر با نور ضعیف آن روی نول چیست؟
اگر فازمتر روی سیم نول به صورت کامل روشن شد یعنی ولتاژ قوی روی سیم وجود دارد. اما اگر نور لامپ فازمتر کم یا ضعیف باشد، جریان نول کم و ناچیز است. با این حال در هر دو صورت باید بررسی شود.
بیشتر بخوانید: نحوه تشخیص سیم فاز و نول | معنای l و n در برق
دلایل برق داشتن سیم نول
در این بخش از موضوع علت روشن شدن فازمتر روی سیم نول به بررسی دلایل برق داشتن سیم نول و در نهایت دلیل روشن شدن فازمتر می‌پردازیم. در واقع باید بدانید روشن شدن فازمتر روی سیم نول به این معنا است که سیم نول برق دارد و به هیچ عنوان نباید به آن دست بزنید.
نشت برق
همان طور که گفته شد، نشت برق سبب انتقال جریان الکتریکی از فاز به نول می‌شود در نتیجه فازمتر روی سیم نول روشن می‌شود. نشت جریان عادی نیست و خطرناک است و باید مشکل رفع شود.
قطع شدن مسیر نول
اگر سیم نول در مسیر کابل کشی و حتی درون یک کابل همچون کابل مسی قطع شده باشد و یا اتصال آن شل باشد، جریان برق به درستی به زمین برنمیگردد. این وضعیت باعث می‌شود که جریان روی سیم نول حبس شود و فازمتر روشن شود.
وجود خازن در مدار
در برخی از مدارها خازن‌های خاصی وجود دارد. این خازن‌ها گاهاً مقداری ولتاژ روی نول ایجاد می‌کنند که این مقدار برای فازمتر قابل تشخیص است.
عدم استفاده از فیوز مینیاتوری
اگر از فیوز مینیاتوری یا محافظ جان استفاده نکنید، نشت جریان و اتصال کوتاه ولتاژ را به سیم نول منتقل می‌کند. زیرا جریان قطع نمی‌شود و اتصال کوتاه در زمانی ادامه پیدا می‌کند.
اتصالات پوسیده و تجهیزات خراب
اتصالات ضعیف، تجهیزات کهنه و قدیمی، سیم و کابل پوسیده و فرسوده سبب ایجاد جریان روی سیم‌های نول می‌شوند. ولتاژ ناخواسته‌ای که روی سیم‌ها ایجاد می‌شود، توسط فازمتر احساس می‌شود. همچنین اگر یکی از دستگاه‌های متصل به مدار خراب باشد، این اتفاق می‌افند.
اشتباه در سیم کشی
در برخی از موارد ممکن است نصاب برق جای سیم نول و سیم فاز را تغییر داده باشد. این کار خلاف قوانین برق کشی است و نباید اتفاق بیفتد.
راه حل رفع مشکل روشن شدن فازمتر روی نول
- بررسی سیستم ارتینگ و اتصال به زمین
- بررسی اتصال نول و عدم تماس آن با سیم فاز
- بررسی سیم کشی مجموعه و نقاط اتصال نول
- استفاده از فازمترهای حساس‌تر و دقیق‌تر
- مشاوره با یک متخصص برق و تکنسین
بیشتر بخوانید: سیم مناسب برق کشی ساختمان و خانه
خطرات برق‌دار شدن سیم نول
- به وجود آمدن شوک الکتریکی برای افرادی که سیم را لمس می‌کنند
- آسیب‌های جدی به بدن افراد و گاهاً مرگ
- آتش سوزی
- خرابی تجهیزات الکتریکی یا کاهش عمر مفید آن‌ها
- اختلال در عملکرد سیستم برق
اقدامات لازم در هنگام برق دار شدن سیم نول
- دو شاخه تمام وسایل الکتریکی را از پریز خارج کنید.
- به کنتور و فیوز مراجعه کنید و سیم نول اصلی را جدا کنید یا فیوز را قطع کنید.
- با فازمتر سیم نول را بررسی کنید از دستکش استفاده کنید.
- سیم نول پیش از کنتور را با فاز متر بررسی کنید و در صورت برق دار بودن به اداره برق اطلاع دهید. در غیر این صورت سیم کشی ساختمان را چک کنید.
- با دستکش نول‌های سیستم منزل و شبکه را از اکسید (زنگ) تمیز کنید.
- به کمک نقشه ساختمان سایر سیم‌های نول مجموعه را نیز چک کنید.
