رنگ سیم برق یکی از معیارهایی است که به شناسایی و تشخیص انواع سیم برق کمک می کند. در واقع شناسایی سیم و کابل راه های بسیار زیادی دارد که یکی از راحت ترین آن ها توجه به استاندارد رنگ سیم است.
استانداردهای رنگی با هم تفاوت دارند و ممکن است کد رنگی آن ها نیز با هم تفاوت داشته باشد. به طور کلی کدهای رنگی به تشخصی فازهای یک سیستم کمک می کنند.
استاندارد رنگ سیم برق با توجه به پارامترهایی همچون مکان و کشور، ولتاژ، جریان، نحوه نصب، نوع سیم و … تعیین می شود. وجود یک استاندارد مشخص برای رنگ سیم و کابل سبب می شود تا کارشناسان و تکنسین های برق بتوانند با دقت و سرعت بیشتری به نصب، تعویض یا عیب یابی آن ها اقدام کنند. در این مقاله به بررسی استانداردها و رنگ بندی سیم و کابل می پردازیم.
آنچه در ادامه می خوانیم:
لزوم وجود استاندارد برای رنگ سیم
می توان گفت تمامی سیم و کابل های موجود در بازار از یک استاندارد رنگی خاص پیروی می کنند. استفاده از این استانداردها مزایای بسیار زیادی دارد که در ادامه به برخی از آن اشاره خواهیم کرد:
شناسایی سیم برق
سیم برق در انواع مختلفی وجود دارد. بنابراین شناسایی آنها کاری دشوار است. علاوه بر این، با وجود کاربردهای مختلفی که سیم ها در صنایع مختلف دارند، شناسایی آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
برای شناسایی سیم ها روش های مختلفی وجود دارد که یکی از بهترین آنها تشخیص سیم از روی رنگ سیم برق است. رنگ بندی سیم با کدهای رنگی مشخص می شوند.
بیشتر بخوانید: تشخیص سیم و کابل استاندارد و مرغوب
تشخیص اتصالات
در واقع از این کدهای رنگی، برای تشخیص فازهای مختلف استفاده می شوند. به کمک آنها می توان دریافت که هرکدام از این سیم ها به کدام فاز وصل شده است. معمولاً تعیین این استانداردهای رنگی که در هر سیستم قدرت مورد استفاده قرار می گیرد، بر اساس پارامترهای مختلفی صورت می پذیرد. برخی از این پارامترها شامل مقدار ولتاژ، جریان، مکان و کشور و چگونگی نصب تجهیزات می شوند.
بیشتر بخوانید: سیم کشی ساختمان چگونه است؟ مراحل و اصول سیم کشی ساختمان کدام است؟
کمک به تکنسین های برق
رعایت استاندارد رنگ سیم برق سبب نگهداری راحت تر این سیم ها می شود. علاوه بر این، تعمیرات مربوط به این سیم ها که توسط افراد و تکنسین های متخصص در زمینه برق انجام می شود، با دقت و سرعت بهتری صورت می پذیرد.
رنگ بندی انواع سیم برق
اگر بخواهیم به طور کلی به بررسی استانداردهای موجود برای رنگ سیم برق بپردازیم، باید گفت که معمولاً سیم های سیاه دارای جریان برق هستند. رنگ آبی و سفید برای سیم های برق اغلب برای نول بکار برده می شود. سیم های سبز و زرد نیز اغلب برای اتصال زمین یا به عنوان همان سیم ارت به کار می روند که عموماً مصارف حفاظتی دارند.
البته ممکن است این استانداردها در یک کشور با کشور دیگر تفاوت داشته باشد. بنابراین در ادامه به بررسی این استانداردها در برخی از کشورها می پردازیم.
بیشتر بخوانید: تفاوت سیم و کابل چیست؟
استاندارد رنگ سیم در آمریکا
استاندارد رنگ سیم برق در آمریکا به این گونه است که طبق استاندارد IEC از رنگ خاکستری و سفید به جای آبی برای سیم های نول استفاده می شود. در این کشور رنگ سبز به جای رنگ سبز-زرد برای هادی های حفاظتی و سیم های ارت مورد استفاده قرار می گیرد.
استاندارد رنگ سیم در اروپا
در اروپا برای تعیین رنگ سیم برق از استاندارد IEC 60446 استفاده می شود که این استاندارد در سال 2010 برای تعیین رنگ ها با استاندارد IEC 60445 ادغام شد.
سیم های فاز 1، فاز 2 و فاز 3 در اروپا معمولاً با رنگ های سیاه، خاکستری و یا قهوه ای مشخص می شوند و سیم خنثی و یا سیم های نول به رنگ آبی هستند. علاوه بر این، سیم های حفاظتی ارت و یا اتصال به زمین با دو رنگ سبز-زرد تشخیص داده می شوند.
این استاندارد یعنی رنگ سیم برق در اروپا یکی از معتبرترین استانداردهای جهان است ولی با این حال کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
بیشتر بخوانید: هر آنچه باید درباره انواع سیم و کاربردهای آن بدانید
استاندارد رنگ سیم در کانادا و ژاپن
معمولاً برای تعیین استاندارد رنگ سیم برق در دو کشور کانادا و ژاپن از رنگ های خاکستری و سفید برای سیم های نول استفاده می شود و برای هادی های حفاظتی، رنگ سبز مورد استفاده قرار می گیرد.
استاندارد رنگ سیم در انگلستان
در انگلستان در سال 2001 از استاندارد BS 7671 استفاده می شد. اما پس از مدتی، تغییراتی در استاندارد IEC 60446 ایجاد شد. طبق این تغییر، علاوه بر رنگ هایی که در استاندارد آی ای سی استفاده می شود، می توان از رنگ خاکستری نیز برای مشخص کردن فازها استفاده کرد.
استاندارد رنگ سیم در ایران
در ایران اغلب از یک استاندارد مشخص برای تعیین رنگ سیم برق استفاده نمی شود و معمولاً استانداردهای مختلفی برای این کار وجود دارد. بنابراین بهتر است از سیم و کابلی استفاده کنید که نوع استاندارد رنگ آن روی بدنه حک شده باشد. زیرا با توجه به انواع استانداردهایی که در ایران وجود دارد، ممکن است اشتباهاتی به وجود بیایید.
در یکی از این استانداردها که براساس دفتر استانداردهای وزارت نیرو به شماره 63012 ثبت شده است، فازهای R، فازهای S و فازهای T به ترتیب به رنگ های قرمز، زرد و آبی هستند. در یک استاندارد دیگر یعنی طبق استاندارد چین، رنگ های زرد، سبز و قرمز نیز رایج هستند.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید سیم برق
رنگ سیم فاز
از آنجایی که سیم فاز انتقال دهنده بار الکتریکی است، به آن سیم حامل جریان نیز می گویند. به دلیل این که این سیم حامل بار الکتریکی است، در صورت برخورد و تماس با اجزای رسانا بار الکتریکی را منتقل می کند. به همین دلیل این سیم یکی از سیم های خطرناک در مدار الکتریکی محسوب می شود.
رنگ سیم برق از نوع فاز معمولاً به رنگ سیاه است و با عایق مشکی پوشیده می شود. البته این سیم به جز رنگ های سفید، سبز و آبی به هر رنگ دیگری مانند قرمز، قهوه ای و خاکستری نیز می تواند باشد.
رنگ سیم نول
سیم نول در واقع یکی دیگر از سیم های مهم در مدارهای الکتریکی است که برخلاف سیم فاز هیچ خطری ندارد و می توان بدون ایجاد هیچ گونه آسیب و خطری به آن دست زد و آن را لمس کرد. با این کار فرد به هیچ وجه دچار برق گرفتگی نخواهد شد.
از سیم نول برای ایجاد مدار استفاده می شود که به وسیله آن می توان جریان خروجی از یک وسیله برقی را به مولد برگرداند. رنگ سیم برق از نوع نول معمولاً آبی است و با عایق آبی رنگ پوشانده می شود.
بیشتر بخوانید: تفاوت سیم فاز و نول چیست؟
رنگ سیم ارت
تمامی دستگاه های برقی و الکتریکی که دارای بدنه فلزی هستند، به سیم ارت مجهز شده اند. وجود اتصال به بدنه بسیار خطرناک است و سبب برق گرفتگی می شود. معمولاً فلزات رسانا هستند و می توانند جریان برق را از خود عبور دهند که در صورت برخورد فرد با بدنه فلزی این وسایل الکتریکی، فرد ممکن است دچار برق گرفتگی شود.
بنابراین برای جلوگیری از چنین مشکلاتی از سیم ارت استفاده می شود. این سیم در واقع بدنه فلزی وسایل الکتریکی را به یک لوله آب متصل می کند و لوله آب نیز به قسمت مرطوب زمین وصل است. از طریق این سیم، جریان برق به سمت لوله آب انتقال پیدا می کند و خطر برق گرفتگی رفع می شود. رنگ سیم برق از نوع ارت معمولاً سبز-زرد است و به کمک عایق دو رنگ سبز- زرد پوشیده می شود.
بیشتر بخوانید: سیم ارت چیست و چه کاربردی دارد؟
