علت نوسان برق در منزل به عوامل مختلفی بستگی دارد. مهم‌ترین دلیل نوسان برق در خانه می‌تواند به وجود مشکل در وسایل برقی، خیس شدن و خوردگی سیم و کابل‌ها، عدم وجود فیوز در مدار برق، وجود اضافه بار الکتریکی، استفاده از لوازم برقی پرمصرف، ایجاد مشکل در ترانس‌های برق، افزایش فشار در شبکه توزیع و سایر موارد مربوط باشد. به طور کلی موارد نام برده باعث افزایش یا کاهش ناگهانی ولتاژ، شده و نوسان برق به وجود می‌آید.
نوسان برق منزل یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که بیشتر افراد با آن مواجه می‌شوند اما تا زمانی که لوازم برقی دچار خرابی یا سوختگی نشوند، از وجود این مشکل با خبر نمی‌شوند. این نوسان می‌تواند آسیب‌های جدی به وسایل برقی، تجهیزات الکترونیکی و حتی سیم و کابل داخل ساختمان وارد کند. شناخت دلایل نوسان برق و روش‌های تشخیص آن کمک می‌کند پیش از بروز خسارت، اقدامات پیشگیرانه انجام دهیم و امنیت خانه و تجهیزات را ضمین کنیم.
در این مقاله از سایت راندنو قصد داریم دلایل نوسان برق منزل را برایتان توضیح دهیم پس در ادامه با ما همراه باشید.
آنچه در ادامه می‌خوانیم:
- نوسان برق چیست؟
- دلایل نوسان برق در منزل
- چگونه بفهمیم که برق خانه نوسان دارد؟
- نوسان برق چه آسیب‌هایی ایجاد می‌کند؟
- راهکارها و وسایل جلوگیری از نوسان برق
- جمع بندی
نوسان برق چیست؟
نوسان برق زمانی رخ می‌دهد که ولتاژ برق ورودی به خانه، بیشتر یا کمتر از حد استاندارد باشد. ولتاژ استاندارد برق شهری در ایران ۲۲۰ ولت با شدن جریان ۵۰ هرتز است. زمانی که مقدار آن از محدوده نرمال خارج شود، پدیده نوسان برق شکل می‌گیرد.
همچنین لازم است بدانید که میزان جریان برق در تمام کشورها یک بازه مشخصی دارد. پس، اگر میزان ولتاژ نسبت به این بازه کاهش یا افزایش داشته باشد، یعنی جریان برق دچار نوسان شده است. به طور کلی علاوه بر افزایش ولتاژ، کاهش شدید آن نیز باعث ایجاد خسارت‌های سنگین می‌شود.
دلایل نوسان برق در منزل
در ادامه رایج‌ترین و مهم‌ترین دلایل نوسانات ولتاژ را بررسی می‌کنیم:
خراب شدن لوازم برقی
خراب بودن سیم‌پیچ یا یکی از قطعات وسایل برقی، یکی از رایج‌ترین عوامل ایجاد نوسان برق در خانه است. زمانی که این مشکل ایجاد می‌شود، جریان برق افزایش داشته یا کاهش پیدا می‌کند و از نور لامپ‌های خانه می‌توان متوجه این موضوع شد.
به این موضوع توجه داشته باشید که خراب شدن دوشاخه و همچنین ایجاد اتصالی می‌توانند باعث بروز این مشکل باشند. پیشنهاد ما به شما این است اگر از وجود مشکل اصلی اطلاعی ندارید، از یک متخصص کمک بگیرید.
مشکل در سیم‌کشی داخلی ساختمان
در تمامی ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری سیم و کابل به کار رفته است. برخی اتفاقات همچون ترکیدن لوله‌های آب، منجر به خیس شدن آن‌ها می‌شود و اگر در شرایط مطلوبی قرار نداشته باشند، اتصالی و نوسان را در پی خواهند داشت. در واقع این مورد در شرایطی که سیم‌کشی‌ها به صورت روکار باشند، اتفاق می‌افتد.
همچنین احتمال ایجاد این آسبیب در سیم‌کشی‌های توکار که تجهیزات درون لوله‌ها و خرطومی‌ها قرار دارند، بسیار کمتر است. به طور کلی سیم کشی فرسوده، اتصالات ضعیف، جعبه فیوز قدیمی یا استفاده از سیم با قطر نامناسب از دلایل اصلی نوسان برق محسوب می‌شوند.
مصرف همزمان وسایل پرمصرف
استفاده از وسایل پرمصرف مانند کولرگازی، ماشین لباس‌شویی و اتو به صورت همزمان، می‌تواند با افت ولتاژ روبه‌رو شود. میزان تحمل بار الکتریکی در یک ساختمان براساس کنتور و ظرفیت فیوزها تعیین می‌شود. این مشکل در ساختمان‌های قدیمی با سیم‌کشی ضعیف بیشتر دیده می‌شود. به همین دلیل، بهتر است به طور همزمان از وسایل پرمصرف استفاده نکنید.
ضعف شبکه برق شهری
افزایش فشار در شبکه توزیع برق عامل دیگری است که باعث ایجاد نوسان برق می‌شود. وقتی یک منطقه در ساعات اوج مصرف فشار بالایی بر شبکه وارد می‌کند، افت ولتاژ و نوسان احساس می‌شود. بیشتر در تابستان‌ها و محله‌های پرجمعیت دیده می‌شود.
نقص یا ایراد در کنتور برق
خرابی یا قدیمی بودن کنتور می‌تواند باعث قرائت نادرست و نوسانات ولتاژ در واحد‌های مسکونی شود.
ایجاد مشکل در ترانس برق
در برخی از ساختمان‌ها از ترانس برق استفاده می‌شود که از آسیب‌های ناشی از نوسان جلوگیری می‌کند. اگر شدت جریان وارده به ترانس بیش از حد مجاز باشد، امکان از کار افتادن آن وجود دارد. همچنین در صورتی که ترانس مشکلی داشته باشد، یکی از دلایل نوسان برق خانه محسوب می‌شود.
وجود عوامل طبیعی
رعد و برق یکی از عوامل طبیعی اصلی بروز این مشکل است. در صورت بروز ناگهانی رعد و برق، مقدار زیادی از بار الکتریکی وارد سیم‌ها می‌شود و در صورت عدم استفاده از محافظ مناسب، دستگاه‌های متصل به برق دچار آسیب می‌شوند.
روشن و خاموش شدن ناگهانی تجهیزات صنعتی محله
نزدیکی به کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، پمپ آب یا تجهیزات جوشکاری صنعتی باعث ایجاد نوسانات برق منازل می‌شوند.
جریان نشتی و اتصال کوتاه
اتصال کوتاه در پریزها، کلیدها یا جعبه فیوز باعث بالا و پایین رفتن لحظه‌ای ولتاژ می‌شود که خطر بسیار زیادی دارد.
چگونه بفهمیم که برق خانه نوسان دارد؟
تشخیص نوسان برق کار سختی نیست و علائم آن با دقت در عملکرد لوازم برقی قابل مشاهده است.
نشانه‌های واضح نوسان برق در خانه
برخی از رایج‌ترین نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- کم و زیاد شدن نور لامپ‌ها ( چشمک زدن یا تغیر شدت نور)
- خاموش و روشن شدن ناگهانی وسایل برقی
- صدای غیرطبیعی موتور یخچال و کولرگازی
- طولانی شدن زمان کارکرد وسایل حرارتی یا سرمایشی
- داغ شدن دو شاخه یا سیم دستگاه‌ها
- سوختگی مکرر فیوز برق
اگر حداقل با یکی از این موارد روبه‌رو شدید، احتمال نوسان برق وجود دارد.
روش‌های دقیق‌تر برای اطمینان از نوسان برق
- استفاده از مولتی‌متر یا ولت‌متر
- استفاده از محافظ هوشمند نمایشگر ولتاژ
- بررسی داده‌های یو پی اس UPS در صورت وجود
- بازدید از پریزها و جعبه فیوز توسط برق کار متخصص
نوسان برق چه آسیب‌هایی ایجاد می‌کند؟
نوسان برق برخلاف تصور افراد که مسئله‌ای ساده است، می‌تواند خسارت‌های سنگینی به تجهیزات خانگی وارد کند. یخچال و کولر گازی بیشترین آسیب را می‌بینند، زیرا کمپرسور آن‌ها نسبت به تغییر ولتاژ بسیار حساس است. بالا رفتن ناگهانی ولتاژ می‌تواند به سوختن برد دستگاه یا موتور منجر شود و کاهش ولتاژ نیز فشار زیادی بر کمپرسور وارد می‌کند. تلویزیون، لپ‌تاپ، مودم، مایکروویو و شارژرها نیز از جمله وسایل الکترونیکی هستند که بیشترین آسیب را از نوسان برق می‌بینند.
علاوه بر وسایل خانگی، سیم‌کشی داخلی ساختمان نیز ممکن است آسیب ببیند. در موارد شدید، اتصال کوتاه یا حرارت بیش از حد سیم‌کشی حتی احتمال آتش‌سوزی را نیز افزایش می‌دهد. از طرف دیگر، نوسان برق باعث کاهش بازدهی انرژی و افزایش هزینه مصرف نیز می‌شود، زیرا وسایل زمان بیشتری برای رسیدن به کارکرد ایده‌آل صرف می‌کنند.
راهکارهای جلوگیری از نوسان برق
اولین مرحله برای جلوگیری از نوسان برق پیدا کردن علت آن است. معمولاً بهترین روش محافظت از وسایل برقی در خانه استفاده از محافظ برق یا استابیلایزر برای یخچال، فریزر، تلویزیون، کولرگازی، کامپیوتر و مودم است. اگر مشکل از سیم کشی داخلی باشد، لازم است سیم‌ها، اتصالات و حعبه فیوز بررسی و در صورت نیاز نوسازی شوند. در صورت خرابی کنتور، باید موضوع از طریق اداره برق پیگیری شود.
در مناطقی که ضعف شبکه برق شهری وجود دارد، استفاده از استابلایزر یا ترانس تثبیت کننده راهکاری کاربردی برای متعادل نگه داشتن ولتاژ است. اما ساده‌ترین و فوری‌ترین اقدام برای محافظت از وسایل خانگی، استفاده از محافظ استاندارد و مناسب است. محافظ برق حتی اگر مشکل نوسان به طور کامل رفع نشود، از انتقال ولتاژ غیرعادی به دستگاه جلوگیری می‌کند و یک لایه امنیتی مهم برای تجهیزات محسوب می‌شود.
جمع بندی
نوسان برق خانه مسئله‌ای کوچک نیست و اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند خسارت‌های جدی و هزینه‌های غیرقابل پیش‌بینی به بار آورد. معمولاً مصرف زیاد وسایل پرمصرف، سیم‌کشی فرسوده، مشکل در کنتور و ضعف شبکه برق شهری از مهم‌ترین دلایل اختلال ولتاژ هستند. تشخیص این مشکل با توجه به نشانه‌هایی مانند تغییر نور چراغ‌ها، صدای غیر طبیعی موتور وسایل یا خاموش شدن ناگهانی دستگاه‌ها امکان پذیر است.
بهترین کار این است که در اولین فرصت، علت اصلی بررسی شود و در کنار آن از محافظ ولتاژ یا استابلایزر استفاده شود تا از وسایل خانگی در برابر نوسانات ناگهانی محافظت شود. رسیدگی زود هنگام به این موضوع نه تنها امنیت شبکه برق داخلی را حفظ می‌کند، بلکه از هزینه‌های سنگین تعمیر لوازم برقی نیز جلوگیری خواهد کرد.
