مولتی متر چیست و چه اجزایی دارد؟ مولتی متر (Multimeter) یا آوومتر (AVOmeter) ابزار اندازه گیری کمیت های الکتریکی مانند ولتاژ، جریان، مقاومت الکتریکی و … در مدارها و قطعات الکترونیکی محسوب می شود که بواسطه آن سلامت یا مشخصات قطعات الکتریکی یا الکترونیکی بررسی می شود. مولتی متر از پرکاربردترین ابزار در آزمایشگاه های برق و الکترونیک است. مولتی مترها می توانند جریان ها و ولتاژهای مستقیم و متناوب را به صورت مجزا اندازه گیری کنند.
اگر تمایل دارید تا بدانید مولتی متر چیست و چه کاربردی دارد، پس با ما همراه باشید.
آنچه در ادامه می خوانیم:
- مولتی متر یا آوومتر چیست
- اجزای مهم مولتی متر
- نحوه عملکرد مولتی متر
- انواع مولتی متر
- کاربرد مولتی متر
- نمادها و علامت های موجود بر روی مولتی متر
- مقادیر قابل اندازه و آزمایش با مولتی متر
- لوازم جانبی قابل اتصال به مولتی متر
- فرق اهم متر با مولتی متر
- دقت اندازه گیری مولتی متر
- حساسیت و امپدانس ورودی
- رزولوشن مولتی متر
- کمیت های قابل اندازه گیری با مولتی متر
- مزایای مولتی متر
- معایب مولتی متر
- نکات مهم در هنگام خرید مولتی متر
- بهترین مارک مولتی متر
- نتیجه گیری
مولتی متر یا آوومتر چیست
مولتی متر جزء ابزار دقیق و اندازه گیری محسوب می شود که قادر به اندازه گیری ولتاژ، جریان و مقاومت الکتریکی است و به عنوان آمپرمتر، ولت متر و اهم متر عمل می کند. این ابزار از مهم ترین ابزار مهندسین و تعمیرکارهای برق محسوب می شود. مولتی متر در دو نوع آنالوگ (مولتی متر عقربه ای) و دیجیتال یا (مولتی متر رقمی) وجود دارد.
اجزای مهم مولتی متر
مولتی متر از چهار بخش مهم تشکیل شده است که به شرح زیر هستند:
صفحه نمایشگر
داده اندازه گیری شده بر روی صفحه نمایشگر نمایش داده می شود.
دستگیره انتخاب یا سلکتور
از طریق سلکتور می توان ولتاژ، جریان یا مقاومت را انتخاب کرد.
پورت
پورت بخشی برای وصل شدن پراب ها است.
پراب
مولتی متر حاوی دو پراب به رنگ قرمز و مشکی است که این دو پراب با یکدیگر تفاوتی ندارند و تنها تفاوت آنها در رنگ آنها است. پراب مشکی رنگ به پورت COM و پراب قرمز رنگ به پورت دیگر متصل می شود.
بیشتر بخوانید: کلمپ متر چیست | آمپرمتر کلمپی
نحوه عملکرد مولتی متر
برای درک بهتر پاسخ سوال مولتی متر چیست به نحوه عملکرد این ابزار می پردازیم.
مولتی متر برای اندازه گیری جریان، ولتاژ و مقاومت، دارای یک دستگیره دایره ای شکل است که قابلیت چرخش دارد تا از طریق آن بتوان مولتی متر را از حالت اندازه گیری ولتاژ به اندازه گیری جریان و … تغییر داد.
برای تست هر یک از کمیت ها، باید پروب های تست را به جک های مولتی متر متصل کرد و سرهای دیگر آن را به مدار مورد آزمایش متصل کرد. پس از اندازه گیری پارامتر موردنظر، خروجی براساس نوع صفحه نمایشگر مولتی متر، به صورت آنالوگ یا دیجیتال نمایش داده می شود.
انواع مولتی متر
مولتی مترها براساس نمایشگری که دارند به دو نوع دیجیتال و آنالوگ تقسیم می شوند که به شرح زیر هستند:
مولتی متر آنالوگ
مولتی متر عقربه ای یا آنالوگ قدیمی است و مقدار اندازه گیری شده را از طریق یک عقربه نشان می دهد.
مولتی متر دیجیتال
این نوع مولتی متر ورودی آنالوگ را به دیجیتال تبدیل می کند و مقدار اندازه گیری شده را به شکل عددی نمایش می دهد. خواندن مولتی متر دیجیتال آسان تر است و اندازه گیری با آن دقیق تر از مولتی متر آنالوگ است. مولتی متر دیجیتال خود دارای دو نوع زیر است:
- مولتی متر رومیزی: مولتی متر رومیزی از دقت بالایی برخوردار است و معمولاً در آزمایشگاه ها کاربرد دارد.
- مولتی متر انبری یا کلمپی: این نوع مولتی متر دیجیتالی حاوی سر انبری شکل است که به وسیله آن می توان جریان در مدار را اندازه گیری کرد. هنگامی که اندازه گیری جریان برق دستگاهی با مولتی متر خطرناک باشد، باید از مولتی متر کلمپی استفاده شود. اندازه گیری صحیح توسط کلمپ متر با تشخیص میدان مغناطیسی اطراف یک سیم واحد انجام می شود.
همچنین مولتی متر دیجیتال می تواند در محدوده خودکار یا دستی باشد که به شرح زیر هستند:
- مولتی تر دیجیتال محدوده خودکار: مولتی مترهای پیشرفته اغلب از محدوده خودکار بهره مند هستند یعنی می توانند برحسب آنچه که اندازه می گیرند محدوده خود را به صورت خودکار تغییر دهند.
- مولتی متر دستی: محدوده آن را متناسب با آنچه اندازه گیری می شود باید به صورت دستی تنظیم کرد که سبب کاهش دقت می شود.
نحوه عملکرد مولتی متر دیجیتال
با استفاده از دستگیره دایره ای شکل قابل چرخش (سلکتور) که بر روی مولتی مترهای دیجیتال وجود دارد می توانید حالت اندازه گیری آنها را مشخص کنید مثلاً بر روی حالت ولتاژ قرار دهید.
همچنین برای تست هر کمیت، باید پراب های مولتی متر را به جک های مولتی متر متصل کنید و سرهای دیگر آن را به مدار مورد آزمایش متصل کنید. پس از اندازه گیری کمیت موردنظر، خروجی نمایش داده می شود.
نکات مهم برای استفاده از مولتی متر دیجیتال
- در هنگام جا به جایی مولتی مترهای دیجیتال باید احتیاط شود تا آسیبی به آنها وارد نشود.
- کلید سلکتور را در جهت حرکت عقربه های ساعت بچرخانید.
- در هنگام اندازه گیری کمیت ها باید کلید سلکتور را بر روی بیشترین درجه قرار دهید و به تدریج آن را کاهش دهید تا به مولتی متر آسیبی وارد نشود.
- پیچ تنظیم صفر دستگاه را دستکاری نکنید.
- برای اندازه گیری شدت جریان باید دستگاه را به صورت سری در مدار قرار دهید.
کاربرد مولتی متر
- بازرسی خودرو
- کاربردهای صنعتی
- کاربردهای خانگی
- کاربردهای DIY
- تست انواع قطعات الکترونیکی
نمادها و علامت های موجود بر روی مولتی متر
ممکن است پس از سوال مولتی متر چیست برای شما این سوال پیش آید که هر یک از علائم موجود بر روی این دستگاه چه معنا و کاربردی دارد. برای پاسخ به این سوال به بررسی این نمادها می پردازیم که به شرح زیر هستند:
دکمه hold
پس از فشرده شدن این دکمه، هرچیزی را که متر می خواند را نگه می دارد.
ولتاژ AC
ولتاژ AC متداول ترین تنظیم برای آزمایش ولتاژ در خانه یا محل کار است.
هرتز
برای اندازه گیری فرکانس مدار یا تجهیزات، مورد استفاده قرار می گیرد.
ولتاژ DC
با استفاده از تنظیمات ولتاژ DC می توان مدارهای الکترونیکی کوچک، چراغ های نشانگر و باتری ها را تست کرد.
تداوم
زمانی که تداوم بین دو نقطه تشخیص داده می شود، مولتی متر صدایی از خود ساطع می کند که راهی برای شناسایی مدارهای کوتاه یا مدارهای باز است.
جریان مستقیم
با استفاده از آن جریان مستقیم بررسی می شود.
جک جریان
برای اندازه گیری آمپر جریان با لید تست قرمز یا اتصال کلمپ اختصاصی کاربرد دارد. چنانچه از کلمپ متر اختصاصی استفاده شود این جک بر روی دستگاه دیده نمی شود.
جک
برای تمامی تست ها است کاربرد دارد و باید با لید تست سیاه استفاده شود.
دکمه رنج یا محدوده
برای چرخش بین محدوده های مختلف مولتی متر کاربرد دارد. معمولاً اکثر مولتی مترها محدوده خودکار دارند اما برخی از آنها ممکن است قابلیت انتخاب محدوده خاصی را دارند.
دکمه روشنایی
دکمه روشنایی می تواند نور پس زمینه نمایشگر صفحه را کم و زیاد کند.
میلی ولت AC/DC
برای خواندن دقیق تر مدارهای کوچکی که روی تنظیم ولتاژ متناوب تست می شوند و مقدار پایینی دارند از این تنظیم استفاده می شود.
مقاومت (اهم)
برای اندازه گیری مقاومت بر حسب اهم کاربرد دارد.
تست دیود
برای تست دیود از تنظیم تست دیود استفاده می شود.
ظرفیت
می توان ظرفیت خازن ها را بررسی کرد. برخی از خازن ها پس از قطع برق نیز ممکن است بار الکتریکی در خود ذخیره کنند.
جریان متناوب
آزمایش جریان متناوب با افزودن یک کلمپ صورت می گیرد و برای آزمایش هایی مانند میزان بارگیری یک دستگاه الزامی است.
جک قرمز
برای تمامی تست ها مورد استفاده قرار می گیرد.
مقادیر قابل اندازه و آزمایش با مولتی متر
حال که دانستید مولتی متر چیست بهتر است با مقادیر قابل اندازه با مولتی متر نیز آشنا شوید که به شرح زیر هستند:
- ولتاژ و آمپر AC (جریان متناوب)
- ولتاژ و آمپر DC (جریان مستقیم)
- مقاومت (اهم)
- ظرفیت (فاراد)
- اندوکتانس (هنریس)
- رسانایی (زیمنس)
- دسی بل
- چرخه کاری
- درجه حرارت (سانتی گراد یا فارنهایت)
- فرکانس (هرتز)
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید تجهیزات ابزار دقیق
لوازم جانبی قابل اتصال به مولتی متر
- سطح نور
- رطوبت نسبی
- سرعت باد
- قلیایی بودن
- اسیدیته
فرق اهم متر با مولتی متر
- اهم واحد اندازه گیری مقاومت الکتریکی اجسام رسانا محسوب می شود که مخالف عبور جریان در مدار الکتریکی است و اهم متر وسیله ای برای اندازه گیری مقاومت الکتریکی است. در حالیکه مولتی متر برای اندازه گیری چندین کمیت کاربرد دارد.
- برای اندازه گیری و عیب یابی در یک مدار به اهم متر و مولتی متر احتیاج است اما می توان تنها از طریق مولتی متر این کار را انجام داد.
- مولتی متر می تواند دیود و ترانزیستور را تست کند درحالیکه در اهم متر این قابلیت وجود ندارد.
- اهم متر نمی تواند جایگزین مولتی متر شود درحالیکه مولتی متر می تواند جایگزین اهم متر شود.
- اهم متر ارزان است اما خرید یک مولتی متر مناسب با قابلیت های زیاد مقرون به صرفه تر است.
- مولتی متر قادر به اندازه گیری دما و تست پیوستگی جریان است.
دقت اندازه گیری مولتی متر
در این بخش از مقاله مولتی متر چیست به دقت اندازه گیری مولتی متر می پردازیم. دقت مولتی مترهای آنالوگ 3%، دقت مولتی مترهای دیجیتال 0.5% و دقت مولتی مترهای پیشرفته از این مقدار کمتر است. دقت برخی از مولتی مترها 0.01% است و در برخی موارد آزمایشگاهی حتی این مقدار کسری از میلیون است. لازم به ذکر است که پایداری دقت مولتی مترها در صورتی که به صورت دوره ای کالیبره شوند حفظ می شود.
حساسیت و امپدانس ورودی مولتی متر
برای اندازه گیری ولتاژ با مولتی متر باید امپدانس ورودی دستگاه نسبت به امپدانس مدار اندازه گیری شونده زیاد باشد در غیراینصورت احتمال تغییر عملکرد مدار وجود دارد در نتیجه اندازه گیری دقیق نخواهد بود. بنابراین یک مولتی متر خوب باید دقت و امپدانس ورودی بالایی داشته باشد. همچنین بهتر است بدانید که مقدار امپدانس ورودی مولتی متر بین 1 تا 10 مگا اهم است.
حساسیت مولتی متر نیز به صورت کمترین مقدار ولتاژ، جریان و مقاومت درنظر گرفته می شود.
رزولوشن مولتی متر
رزولوشن مولتی متر را با شمارنده یا رقم (دیجیت) نشان داه می شود.
کمیت های قابل اندازه گیری با مولتی متر
- ولتاژ مستقیم و متناوب بر حسب ولت
- جریان مستقیم و متناوب بر حسب ولت
- مقاومت بر حسب اهم
- ظرفیت خازنی برحسب فاراد
- دما بر حسب سلسیوس
- فرکانس بر حسب هرتز
- اندوکتانس بر حسب هنری
لازم به ذکر است که در مولتی مترهای پیشرفته کمیت هایی مانند سطح نور، میزان رطوبت، سرعت باد نیز قابل اندازه گیری هستند.
حال که با انواع مولتی متر آشنا شدید در ادامه به مزایای مولتی متر می پردازیم.
مزایای مولتی متر
- دقت و امپدانس ورودی بالا
- کاهش خطای کاربر
- دارای عملکرد قطبیت خودکار
- افزایش سرعت اندازه گیری
- اندازه گیری و نمایش کمیت های مختلف
- قابلیت اتصال به کامپیوتر
- کالیبراسیون آسان
- نمایش خروجی به صورت خودکار
- هزینه کمتر
- قابلیت ذخیره سازی مقادیر اندازه گیری شده
- خواندن واضح صفحه نمایگشر در فواصل دید بیشتر
معایب مولتی متر
- نیاز به منبع تغذیه
- وابستگی میزان نور صفحه نمایشگر LCD به منبع انرژی خارجی مانند باتری
- عدم نمایش شکل موج (پایین بودن سرعت نمونه برداری لحظه ای)
- محدودیت 1 ولت
- باید متناسب با اندازه گیری مشخص شده و رتبه بندی دسته بندی استفاده شود.
نکات مهم در هنگام خرید مولتی متر
در این بخش از راهنمای خرید مولتی متر به موارد مهمی که باید در هنگام انتخاب مولتی متر به آنها توجه داشت می پردازیم.
- کیفیت ساخت
- دقت اندازه گیری
- بهره مندی دستگاه از استانداردها
- نوع مولتی متر
- دسته بندی ایمنی مولتی متر
- وزن
- ابعاد
- ایمنی دستگاه
- ظرفیت تحمل انرژی
- درجه حفاظت
- دامنه جریان و ولتاژ
- مقاومت
- قیمت
- برند و شرکت تولیدکننده
بهترین مارک مولتی متر
در این بخش از مقاله مولتی متر چیست به معرفی بهترین برندهای این ابزار می پردازیم.
مولتی متر یونیتی، مولتی متر فلوک، مولتی متر هیوکی، مولتی متر زویی، مولتی متر ویکتور، مولتی متر شیوا امواج و … از بهترین مارک مولتی مترها محسوب می شوند. همچنین باید گفت که مولتی متر یونیتی از بهترین مولتی متر دیجیتال بشمار می آید.
بیشتر بخوانید: آمپرمتر چیست و چه کاربردی دارد؟
نتیجه گیری
در مقاله مولتی متر چیست به معرفی این ابزار دقیق، کاربرد، ویژگی ها، مزایا و معایب آن و … پرداختیم. جهت خرید مولتی متر و همچنین اطلاع از قیمت انواع مولتی متر می توانید با مراجعه به سایت راندنو با فروشندگان این محصول ارتباط برقرار نمایید. خوشحال می شویم که نظرات خود را در قسمت دیدگاه این مقاله برای ما به اشتراک بگذارید.
