روشنایی معابر و نورپردازی بزرگراه ها بسیار حائز اهمیت است. همواره موضوع روشنایی، به دلیل ایجاد امنیت و کاهش حوادث، مسئله ای مهم به شمار می آید.
نورپردازی خوب، دید بهتری را ایجاد می کند و شرایط مطلوب تری را برای رانندگان و دیگر شهروندان فراهم می نماید. قبل از تصمیم گیری برای نورپردازی بهتر، ابتدا منظره مورد نظر را انتخاب کنید، سپس اقدام به نورپردازی نمایید و چراغ خیابانی مورد نظر خود را انتخاب کنید.
همچنین هیچ الزامی در نورپردازی کل مسیر در بزرگراه ها وجود ندارد.
در این مقاله قصد داریم به بررسی سه موضوع نورپردازی اتوبان ها و بزرگراه ها، روشنایی معابر و نورپردازی باند فرودگاه بپردازیم.
آنچه در ادامه می خوانیم:
- تجهیزات لازم برای نورپردازی خیابان
- نورپردازی داخل شهری
- هدف از روشنایی معابر و نورپردازی خیابان های شهر
- نقش معابر در طراحی نورپردازی عمومی
- روش طراحی روشنایی معابر شهری
- نورپردازی باند فرودگاه
نورپردازی بزرگراه ها و اتوبان ها به صورت دو طرفه و یک طرفه صورت می گیرد. در اتوبان های دو طرفه پهن، معمولاً از چراغ های دو طرفه استفاده می شود. تجهیزات لازم برای نورپردازی خیابان ها عبارتند از:
- پایه چراغ خیابانی
- دستک های آویز یا براکت
- پروژکتور
- انواع لامپ های روشنایی معابر
- کابل کشی و نصب تابلو
- تیرهای چراغ برق یا پایه چراغ روشنایی معابر
- چراغ های روشنایی معابر
پایه چراغ خیابانی
پایه چراغ خیابانی به صورت لوله ای و چند وجهی تولید می شود و دارای ارتفاع ۳، ۶، ۱۲ متر و در مواردی ۱۴ متر است. بدنه چراغ خیابانی ظاهری ساده همراه با پوشش رنگ و گالوانیزه دارد.
جنس پایه چراغ ها معمولاً از آهن است. این چراغ ها دارای قطرهای گوناگونی هستند. رنگ پایه های اتوبان ها و معابر براساس استاندارد تعیین شده راه سازی و اداره برق در نظر گرفته می شود.
ارتفاع نصب چراغ
ارتفاع نصب چراغ در معابر شهری و بین شهری اهمیت زیادی دارد. هر چه ارتفاع بالاتر باشد (مخصوصاً در بزرگراه ها و آزادراه ها)، راحتی رانندگان و سرنشینان خودروها بیشتر تأمین می شود.
از طرف دیگر، طبق قانون عکس مجذور فاصله، رعایت نکته مذکور نیازمند بکارگیری منابع با توان نوری بالاتر و مصرف انرژی بیشتر است.
امروزه استفاده از چراغ هایی با لامپ سدیمی 400 تا 1000 وات متداول شده است و جنبه راحتی استفاده کنندگان و ارتقای سطح ایمنی در الویت قرار گرفته است.
دستک های آویز یا براکت
دستک های آویز یا براکت بر روی بدنه چراغ های خیابانی نصب می شوند و پروژکتور یا انواع چراغ های لاک پشتی بر روی آن نصب می گردند. براکت ها از نظر قطر لوله و طول در انواع مختلفی تولید می شوند که در ادامه به آن ها اشاره شده است:
- یک طرفه
- دو طرفه
- سه طرفه
- چهار طرفه
پروژکتور
چراغ ها از اصلی ترین عوامل در نورپردازی خیابان ها به شمار می آیند. انتخاب چراغ ها براساس نوع نورپردازی و محل نصب چراغ ها انجام می شود.
چراغ های تیپ قدیم به چراغ های لاک پشتی معروف هستند که این چراغ ها دارای یک زیره چراغ فلزی و یک شیشه به شکل لاک پشت بودند. درون این چراغ ها معمولاً لامپ متال هالید، لامپ بخار سدیم و لامپ بخار جیوه قرار می گرفت.
معمولاً پروژکتور ال ای دی، پروژکتور اس ام دی (SMD) و یا پروژکتور سی او بی (COB)، نورافکن یا پروژکتور خیابانی نسل جدید به شمار می آیند. معمولاً در روشنایی معابر از نورهای سفید، آفتابی و یخی استفاده می شود.
این چراغ ها می بایست IP۶۴ به بالا باشند و خاصیت ضد آبی داشته باشند. چراغ خیابانی لاک پشتی نیز، از انواع چراغ خیابانی است و از آن جهت روشنایی بزرگراه ها، معابر داخل شهری و خیابان ها استفاده می شود.
انواع لامپ ها قابلیت نصب بر روی این نوع چراغ خیابانی را دارند. بدنه این چراغ از آلومینیوم و ضد آب، گرد و غبار است.
نسل جدید چراغ های خیابانی چراغ خورشیدی هستند. این چراغ ها توسط باتری خورشیدی، نور را در روز ذخیره و سپس در شب منعکس می کنند.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید انواع پروژکتور
انواع لامپ های روشنایی معابر
در پروژکتورهایی که جای لامپ آنها خالی است، می توان انواع لامپ LED و لامپ گازی، کم مصرف و هالوژنی را نصب کرد. این موضوع بستگی به نوع سرپیچ این چراغ ها دارد.
لامپ های زردرنگ موجود در بزرگراه ها، از نوع بخار سدیم و لامپ های سفید رنگ از نوع بخار جیوه هستند.
کابل کشی و نصب تابلو
امروزه برای روشنایی معابر بیشتر از کابل خودنگهدار استفاده می شود. در جاهایی که نیاز به برق ۳ فاز است، از کابل خودنگهدار سه فاز و در غیر این صورت از کابل تک فاز استفاده می شود.
کابل خودنگهدار از چند رشته تشکیل شده است که می تواند روشنایی منازل و همچنین روشنایی معابر را تأمین کند.
بیشتر بخوانید: کابل خودنگهدار چیست
تیرهای چراغ برق یا پایه چراغ روشنایی معابر
کابل های خودنگهدار معمولاً از طریق تیرهای بتنی و توسط انواع کلمپ به یکدیگر متصل می شوند اما در جاهایی مانند اتوبان های بزرگ که در وسط آنها چراغ خیابانی نصب می شود، کابل کشی از داخل لوله چراغ انجام می شود.
چراغ ها از طریق کابل زمینی به یکدیگر وصل شده و در داخل یک تابلو کنترل می شوند.
چراغ های روشنایی معابر
چراغ خطی، چراغ بارانی، وال واشر و چراغ دفنی نقش زیادی در روشنایی معابر و اتوبان ها ندارند.
اغلب در نمای ساختمان ها از انواع وال واشر و چراغ های خطی استفاده می شود. البته گاهی در پیاده روها نیز از چراغ های دفنی کوچک جهت زیباسازی فضا استفاده می شود.
از انواع ریسه و چراغ بارانی نیز گاهی داخل درختان و گاهی در جاهایی که نیاز به نور مخفی وجود دارد، استفاده می شود.
بیشتر بخوانید: چراغ خطی چیست و چه کاربردی دارد؟
نور پردازی داخل شهری
معمولاً نورپردازی در روشنایی معابر، با در نظر گرفتن موارد زیر صورت می پذیرد. این نورپردازی در پیاده روها، میدان ها، پارک ها و جنگل ها، خیابان ها و اتوبان ها انجام می شود:
- براساس معماری و فضای مرکزی شهر
- براساس نقشه های شهرداری و شرکت توزیع برق
- عرض پیاده رو و فاصله چراغ های خیابانی از یکدیگر
- یک طرفه یا دو طرفه بودن خیابان ها و ارتفاع نسبت به زمین
- بررسی تپه و دره های شهری (ارتفاعات و پستی ها)
- تاریخچه معماری شهر
- روشنایی در شب توسط ساکنین
بیشتر بخوانید: برج نوری چیست | آشنایی با دکل روشنایی یا برج روشنایی
هدف از روشنایی معابر و نورپردازی خیابان های شهر
- زیباسازی فضای شهر
- امنیت در شب
- نمایان شدن معماری و تاریخچه شهر
- ایجاد حس بهتر برای شهروندان
- حل مشکل خطای دید در شب
- بهبود فضای کسب و کار در شب
روش طراحی روشنایی معابر شهری
- محاسبه شدت روشنایی
- شدت روشنایی معابر روی سطح افق در هر نقطه از معبر، تابعی از جمع جبری شدت روشنایی نسبی از منابع مجاور است. اگرچه منابع روشنایی دور به میزان محدودی مؤثر هستند ولی با توجه به قاعده کلی، فقط مجموع شدت روشنایی ناشی از 3 تیر چراغ نزدیک از هر طرف نقطه مورد نظر در معبر محاسبه می شود.
- شدت روشنایی جزئی ناشی از هر منبع، تابعی از شدت نور منبع یا منابع نصب شده روی هر تیر، ارتفاع نصب چراغ زاویه تابش و افت روشنایی چراغ LLF است.
نورپردازی باند فرودگاه
چراغ های باند سبب می شوند تا در تاریکی، مسیر کاملاً مشخص شود. فرودگاه ها دارای چرخی گردان به نام بیکن هستند. چراغ های باند موجب می شوند تا خلبان به راحتی بتواند فرودگاه را پیدا کند. این چراغ گردان از ۱ الی ۱۰ درجه بالای افق و همچنین ۱۰ مایلی فرودگاه در شرایط آب و هوایی مناسب قابل رؤیت است.
لازم به ذکر است که چراغ های باند در فرودگاه های غیر نظامی، سفید و سبز رنگ هستند و به طور متناوب ۲۴ الی ۳۰ مرتبه در دقیقه چشمک می زنند.
انواع چراغ های باند هواپیما
- Runway Edge: فاصله هر چراغ تا چراغ بعدی ۶۰ متر است. رنگ نور چراغ ها تا ۶۰۰ متر مانده به انتهای باند، سفید رنگ و ۶۰۰ متر انتهای باند، زرد رنگ است.
- Runway Centerline: این نوع چراغ کفی محسوب می شود و در محور مرکزی باند، ۱۵ الی ۳۰ متر است.
- Runway Touchdown: این نوع چراغ نیز کفی بوده و دارای طول 900 متر در قسمت ابتدایی باند است.
- Runway threshold light (آستانه باند): چراغ آستانه باند در ابتدای باند و عمود بر محور مرکزی باند است.
- Wing bar: این چراغ به صورت تک جهته و به رنگ سبز است.
- Runway End Light: این چراغ به رنگ قرمز است و انتهای باند را به خلبان نشان می دهد.
- Stop Way: این نوع چراغ به صورت یک جهته و به طرف داخل باند است. فاصله هر چراغ نیز 60 متر است.
- Simple Approach Lighting system: این چراغ خلبان را به سمت خط مرکزی باند هدایت می کند. چراغ ها به صورت یک جهته و سفید رنگ هستند و تعداد آنها 17 عدد است.
- Precision Approach Lighting system: چراغی سفید و یک جهته با تعداد 120 عدد و در نوع ایستاده و کفی است.
- Precision Approach Lighting system CAT II/III: این چراغ در فاصله 300 متری تا ابتدای باند و به رنگ قرمز قرار دارد.
- PAPI: این چراغ ها نشان دهنده شیب صحیح زاویه فرود به خلبان هستند.
- Taxiway Edge: این چراغ، چراغی آبی و همه جهته و دارای دو نوع ایستاده و کفی است.
- Taxiway centreline: این نوع چراغ به صورت کفی و از داخل باند شروع می شود و خلبان را به داخل تاکسی مربوطه هدایت می کند.
- Stop Bar: چراغی قرمز و یک جهته است و روشن بودن آن نشان دهنده ترافیک بودن باند فرودگاه است. این چراغ مفهوم ایست می دهد.
- Runway Guard Light: این چراغ زرد رنگ در دو نوع ایستاده و کفی است و به خلبان، اخطار نزدیک شدن به باند عملیاتی را می دهد.
- Runway Turn Pad Light: این چراغ آبی رنگ است و محدوده turn pad را برای خلبان مشخص می کند.
- Rotating Beacon (بیکن گردان): این چراغ در بالای برج مراقبت قرار دارد و موقعیت فرودگاه را به خلبان نشان می دهد.
- Sequence Flashing Lighting System: این سیستم نیز برای ایجاد دید بهتر خلبان ها در شرایط نامناسب مورد استفاده قرار می گیرد.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره نورپردازی نمای ساختمان
