تفاوت لامپ متال هالید و بخار سدیم و بخار جیوه یکی از اساسی ترین سؤالات کاربران در حوزه لامپ های گازی است.
لامپ گازی معمولاً به سه دسته لامپ بخار سدیم، لامپ گازی بخار جیوه و لامپ گازی متال هالید تقسیم می شود. این سه نوع از نظر کارایی و نحوه ساخت تفاوت هایی با یکدیگر دارند.
در اینجا قصد داریم ابتدا شما را با هریک از این لامپ ها آشنا کنیم. سپس به مقایسه لامپ متال هالید و بخار سدیم و بخار جیوه بپردازیم. با ما همراه باشید.
آنچه در ادامه می خوانیم:
- لامپ گازی چیست؟
- لامپ بخار جیوه (mercury-vapor-lamp)
- لامپ بخار سدیم (sodium-vapor lamp)
- کاربرد لامپ بخار سدیم
- لامپ متال هالید (metal halide lamp)
- مزایای لامپ متال هالید
- کاربرد لامپ متال هالید
- تفاوت لامپ متال هالید و بخار سدیم
- تفاوت لامپ بخار جیوه و بخار سدیم
- علت خاموش شدن لامپ خیاری
- قیمت لامپ گازی
لامپ گازی چیست؟
لامپ های گازی با گذر الکترون های پرفشار از داخل گاز، باعث بوجود آمدن نور می شوند. در واقع برخورد الکترون ها با اتم های خنثی گاز، موجب برانگیختگی گاز و تولید نور می شود.
این نوع لامپ ها همیشه درون چراغ قرار داده می شوند. برای روشن کردن این چراغ های گازی معمولاً به یک ترانس و یا یک استارتر نیاز خواهید داشت. در بازار گاهی به اشتباه به این لامپ، لامپ خیاری یا هلیوم نیز گفته می شود.
کاربرد این محصولات بسیار زیاد است. لامپ های بخار سدیم و بخار جیوه اغلب در نورپردازی خیابان ها به عنوان پروژکتور مورد استفاده قرار می گیرند. این لامپ ها مصرف بالایی دارند. لامپ متال هالید امروزه کاربرد کمی در بین مشتریان دارد زیرا علاوه بر مصرف بالا، حرارت زیادی از خود تولید می کند و راه اندازی آن نیز به زمان بیشتری احتیاج دارد.
لامپ های گازی معمولاً در مکان ها و صنایع بزرگ کاربرد دارند. مدار لامپ های گازی اغلب مشابه هم است و تنها برخی از ویژگی های آن ها با هم متمایز است.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید لامپ مناسب برای منزل
لامپ بخار جیوه (mercury-vapor-lamp)
این لامپ به دلیل تخلیه الکتریکی در گاز بخار جیوه، به لامپ بخار جیوه معروف شده است. گاز بخار جیوه در این لامپ از آرگون و جیوه تشکیل شده است. رنگ نور این لامپ سفید مایل به آبی است به همین دلیل پس از راه اندازی لامپ بخار جیوه نوری مهتابی و سفید رنگ خواهید دید.
طول عمر و بازدهی بالای این لامپ ها، یکی از بارزترین ویژگی آن ها به شمار می رود. از لامپ های بخار جیوه می توان برای تأمین روشنایی فضاهای بیرونی مانند زمین های ورزشی، پیاده روها، پارک ها و … استفاده کرد. این نوع لامپ، نوری با رنگ مطلوب تولید می کند.
در بررسی تفاوت لامپ متال هالید و بخار جیوه به این نکته می رسیم که عملکرد لامپ بخار جیوه بسیار شبیه به متال هالید است. با این تفاوت که در ساختار خود نمک های هالوژنی ندارد. علاوه بر این، درخشندگی نور در لامپ متال هالید بیشتر از لامپ بخار جیوه است.
تولید این لامپ ها به دلیل خطراتی که برای محیط زیست دارند، در بیشتر کشورها از جمله اروپا ممنوع شده است. علاوه بر این، این لامپ ها نمود رنگ پایینی دارند و در صورت قطعی برق، لامپ خاموش می شود و با اتصال دوباره، 5 تا 7 دقیقه طول می کشد تا فشار گاز کم شود و لامپ دوباره روشن شود. زیرا در ابتدا فشار گاز بالا است و امکان ایجاد جرقه وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: شاخص نمود رنگ یا CRI چیست و چگونه اندازه گیری می شود؟
این لامپ در توان های 125، 250 و 500 وات تولید و به بازار عرضه می شود و اتلاف انرژی بالایی نیز دارد.
لامپ بخار سدیم (sodium-vapor lamp)
لامپ بخار سدیم شباهت زیادی به لامپ بخار جیوه دارد با این تفاوت که در لامپ بخار سدیم، به جای جیوه از سدیم و به جای گاز آرگون از نئون استفاده شده است. در لامپ های بخارسدیم، در درون بخار سدیم، تخلیه الکتریکی انجام می شود. نحوه نصب لامپ بخار سدیم همانند سایر لامپ ها است.
این لامپ به دو دسته فشار پایین و فشار بالا تقسیم می شود. رنگ این لامپ بدلیل پایین بودن شاخص نمود رنگ، در محدوده زرد رنگ است. این لامپ در توان های 35، 50، 70، 150، 250، 400، 600 و 1000 وات تولید و به بازار عرضه می شود.
- لامپ سدیم کم فشار: حباب این نوع لامپ سدیم U شکل است و برای جلوگیری از اتلاف انرژی و حرارت، شیشه حباب از نوع دو جداره ساخته می شود. به دلیل پایین بودن فشار گاز در داخل لامپ، حجم این لامپ نیز بیشتر است.
- لامپ سدیم پر فشار: در نوع پرفشار، گاز با فشار زیاد درون لوله ای سرامیکی وارد شده است. گاز محبوس شده با اعمال ولتاژ یونیزه می شود و این پدیده موجب روشن شدن لامپ می شود. این لامپ ها برای راه اندازی نیاز به مدار جانبی نیز دارند.
کاربرد لامپ بخار سدیم
این لامپ معمولاً برای روشنایی خیابان ها و بزرگراه ها کاربرد دارد و در چراغ های خیابانی از آن استفاده می شود. در این نوع لامپ نیز مدت زمانی طول می کشد تا لامپ به میزان حداکثر روشنایی خود برسد.
بیشتر بخوانید: روشنایی معابر و نورپردازی بزرگراه ها
طول عمر و بهره نوری این لامپ بسیار بالا است اما به دلیل رنگ نور نامطلوب و درصد بازتاب نامناسب، بیشتر در معابر شهری، بنادر، اسکله ها و مکان هایی که شلوغ و پرتردد نیست، مورد استفاده قرار می گیرد. این لامپ ها بدلیل شاخص نمود رنگ پایینی که دارند، در مکان های پر رفت و آمد کاربرد ندارند.
بیشتر بخوانید: معرفی کامل پارامترهای روشنایی و نورپردازی
ترانس در این نوع لامپ ها وظیفه تبدیل ولتاژ و برق شهری به میزان ولتاژ مورد نیاز لامپ را برعهده دارد.
لامپ متال هالید (metal halide lamp)
لامپ متال هالید یا خیاری بسیار شبیه به لامپ بخار جیوه است تنها تفاوت آن ها در بخار درون لامپ متال هالید است که علاوه بر جیوه کمی نمک هالوژنی (متال هالید یا گاز هالید) نیز دارد. در یک لامپ متال هالید، جریان برق از داخل ترکیبی از جیوه و متال هالید عبور می کند و باعث بوجود آمدن نور سفید رنگ می شود.
برای راه اندازی این لامپ ها و لامپ های بخار سدیم به وسیله ای به نام ایگنیتور نیاز است. این لامپ در توان های 250، 400، 1000 و 2000 وات تولید و به بازار عرضه می شود.
مزایای لامپ متال هالید
یک لامپ متال هالید 150 وات برابر با یک لامپ بخار جیوه 250 وات است و می توان آن ها را با هم برابر دانست. بنابراین برای صرفه جویی در مصرف انرژی و برق می توانید از متال هالید استفاده کنید. لامپ های متال هالید در مقایسه با لامپ های رشته ای، نوری با کیفیت بالاتر و شدت بیشتر تولید می کنند.
بیشتر بخوانید: مصرف برق انواع لامپ
کاربرد لامپ متال هالید
این لامپ ها عموماً برای مکان های بزرگ و صنعتی که نیاز به نور و روشنایی زیادی وجود دارد، مورد استفاده قرار می گیرند. در پارکینگ ها، استادیوم ها، کارگاه ها و کارخانجات، انبارها و … از این نوع لامپ استفاده می شود.
مدت زمانی که طول می کشد تا این لامپ به حداکثر میزان روشنایی خود برسد، معمولاً از لامپ های دیگر بیشتر است. این لامپ برای چراغ جلوی اتوموبیل نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
در ادامه به بررسی بیشتر تفاوت لامپ متال هالید و بخار سدیم و بخار جیوه پرداخته ایم:
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره نورپردازی نمای ساختمان
تفاوت لامپ متال هالید و بخار سدیم
- تفاوت اصلی این دو نوع لامپ، رنگ نور آن ها است. نوری که متال هالید تولید می کند، در طیف رنگی سفید و آبی (سفید رنگ) است. لامپ بخار سدیم نوری در طیف های زرد، نارنجی و قرمز (زرد رنگ) تولید می کند.
- تعویض لامپ های بخار سدیم نسبت به لامپ های متال هالید ارزان تر است.
- استفاده از لامپ های بخار سدیم در مقایسه با لامپ های متال هالید، خطر جیوه و اشعه یو وی کمتری را به دنبال دارد. گرچه هر دوی این لامپ ها جیوه دارند و برای سلامتی مضر هستند اما با این حال، لامپ های بخار سدیم برای سلامتی انسان ها و حیوانات خطر کمتری دارد و پرطرفدارتر هستند. پس از تمام شدن عمر این لامپ ها، لازم است با احتیاط و طبق قواعد خاصی دور انداخته شوند.
- لامپ های متال هالید طول عمر کمتری نسبت به لامپ های بخار سدیم دارند.
- لامپ بخار سدیم لومن در وات بالاتری دارد و از این نظر نسبت به لامپ متال هالید کارآمدتر است و بازده بیشتری دارد.
- جیوه داخل لامپ متال هالید نسبت به لامپ بخار سدیم درخشندگی بیشتری دارد.
مواردی که ذکر شد، اصلی ترین تفاوت لامپ متال هالید و بخار سدیم است. لازم به ذکر است که هر دوی این لامپ ها بدون تعویض بالاست، قابل تعویض نیستند.
تفاوت لامپ بخار جیوه و بخار سدیم
- لامپ بخار سدیم با تخلیه الکتریکی نور خود را تولید می کند ولی لامپ بخار جیوه با اثر ترکیبی تخلیه الکتریکی در بخارهای جیوه و همچنین به کمک ماده فلورسنت، نور را تولید می کند.
- لامپ بخار سدیم بازده نوری بیشتری دارد.
- لامپ بخار جیوه می تواند تمام طیف نور مرئی در سیستم بینایی انسان را تولید کند.
- لامپ بخار جیوه برای گرم شدن، روشن شدن و در نهایت رسیدن به نور نهایی نیاز به زمان بیشتری دارد.
- لامپ های بخار جیوه به دلیل نور مرئی که تولید می کنند، برای استفاده در معابر شهری مناسب تر هستند. لامپ های بخار سدیم نیز به دلیل رنگ زردی که دارند، برای استفاده در جاده های بین شهری و مناطق مه آلود مناسب تر هستند.
بیشتر بخوانید: نور لامپ و تأثیر آن بر بدن انسان
علت خاموش شدن لامپ خیاری
لامپ خیاری با ترانس و بدون ترانس ممکن است گاهی دچار اشکال شود. به عنوان مثال، در برخی از مواد ممکن است این لامپ ها سریعاً دچار سوختگی شوند و یا پس از استفاده در مدت کوتاهی دیگر روشن نشوند. علت این مشکل این است که بالاست یا حباب لامپ مشکل دارد. در برخی از مواقع عمر لامپ تمام می شود و پس از آن لامپ دیگر روشن نمی شود.
اطلاعات نوشته شده بر روی بالاست نکته مهمی است که باید به آن توجه شود. روی جعبه و گاهاً بدنه این محصول اطلاعاتی هم چون وات، ولتاژ، نوع لامپ و … نوشته می شود. این اطلاعات باید با لامپ هم خوانی داشته باشد. اگر ویژگی های لامپ و بالاست با هم تطابق نداشته باشد، مشکل ایجاد می شود.
قیمت لامپ گازی
در بررسی تفاوت لامپ متال هالید و بخار سدیم و بخار جیوه قیمت نیز موضوع مهمی است. البته امروزه لامپ ال ای دی جایگزین مناسبی برای لامپ های گازی شده است.
بیشتر بخوانید: لامپ ال ای دی چیست و انواع لامپ LED کدام است؟
امروزه لامپ های گازی زیادی توسط شرکت های مختلف تولید می شوند که از معروف ترین آن ها می توان به لامپ گازی اسرام اشاره کرد. در تشخیص لامپ گازی با ترانس و بدون ترانس می توان لامپ های گازی اسرام را مثال زد که به دو شکل وجود دارند. برخی از آنها با استفاده از ترانس و برخی بدون ترانس راه اندازی می شوند.
کاربران می توانند جهت اطلاع از قیمت لامپ متال هالید و یا آشنایی با نحوه خرید لامپ بخار جیوه به سایت راندنو مراجعه کنند و به صورت مستقیم با فروشندگان لامپ در ارتباط باشند.
