چرا سیم برق داغ می کند؟ علت داغ شدن کابل

علت داغ شدن سیم و کابل می‌تواند اتصال کوتاه، عبور بیش از حد جریان و موارد دیگر باشد.  داغ شدن سیم و کابل یکی از مشکلات رایج در سیستم‌های برق‌کشی ساختمان‌های خانگی و صنعتی است.اگر به این مورد بی‌توجهی شود، می‌تواند منجر به خطرات زیادی همچون آتش‌سوزی، خرابی تجهیزات یا حتی برق‌گرفتگی شود. بسیاری از افراد هنگام لمس کابل یا مشاهده تغییر رنگ در روکش سیم، متوجه داغ شدن آن می‌شوند، اما دلیل اصلی این اتفاق چیست؟

در این مقاله به طور کامل به این سوال که چرا سیم و کابل برق داغ می‌کند پاسخ می‌دهیم. همچنین بررسی می‌کنیم چه عواملی مانندعبور جریان بیش از حد، اتصالات سست، جنس نامناسب کابل یا نصب غیراصولی باعث به وجود آمدن این پدیده می‌شوند. همچنین در انتهای این مقاله می‌فهمیم که چطور می‌توان با رعایت چند نکته ساده از داغ شدن و آسیب دیدن کابل‌ها جلوگیری کرد.

آنچه در ادامه می‌خوانیم:

• چرا سیم برق داغ می کند؟
• دلیل ذوب شدن سیم برق
• نقش جنس و کیفیت کابل در جلوگیری از داغ شدن
• نشانه‌های هشداردهنده قبل از سوختن سیم
• دلیل اصلی داغ شدن کابل جوشکاری
• راه‌های جلوگیری از داغ شدن کابل برق
• جمع بندی

چرا سیم برق داغ می کند؟

علت داغ شدن سیم و کابل؟ داغ شدن سیم و کابل برق نشان دهنده این است که در مدار جریان الکتریکی با مقاومت بیشتر از حد مجاز وجود دارد. در صورتی که مقاومت افزایش پیدا کند یا جریان بیشتر از ظرفیت کابل عبور کند، انرژی الکتریکی به گرما تبدیل شده و سیم یا هر کابل برقی به‌تدریج داغ می‌شود.

به طور کلی دلایل اصلی این اتفاق به چند دسته زیر تقسیم می‌شوند:

بارگذاری بیشتر از حد مدار

یکی از شایع‌ترین علت‌ها کار کشیدن بیش از حد از مدار است. به عنوان مثال وقتی چند دستگاه پرمصرف همانند ماشین ظرفشویی و ماشین لباسشویی را به یک مدار یا چندراهی وصل کنیم، مقدار جریان بیشتر از حد مجاز سیم می‌شود. در نتیجه سیم‌ها گرم می‌شوند و امکان دارد عایق آن‌ها آسیب ببیند یا در مواردی آتش‌سوزی رخ دهد.

عایق آسیب داده سیم و کابل

با گذشت زمان، گذشتن عمر مفید سیم و کابل و یا در اثر فشار و حرارت، عایق کابل به مرور ترک می‌خورد یا پوسته‌پوسته می‌شود. این اتفاق سبب می‌شود هادی در معرض تماس با هوا یا اجسام فلزی قرار بگیرد و اتصال کوتاه یا افزایش دما ایجاد شود.

تجهیزات الکتریکی و دستگاه‌های معیوب

اگر وسایل برقی و تجهیزات یک مجموعه که با کابل به هم متصل شده‌اند، قطعات داخلی آن‌ها ایراد فنی داشتهخ باشد، جریان نامنظم ایجاد می‌شود. همچنین می‌توانند سیم تغذیه خودشان را بیش از حد گرم کنند. این مورد معمولاً در وسایل قدیمی و موتور‌دار همچون یخچال، کولر و ماشین لباسشویی دیده می‌شود.

سست بودن اتصالات یا خوردگی آن‌ها

اتصالات سست در پریز، کلید یا تابلو برق باعث افزایش مقاومت در محل تماس می‌شود. این مقاومت اضافی سبب تولید حرارت می‌شود و معمولاً در همان نقطه باعث داغ شدن شدید می‌شود.

نصب غیراصولی سیم و کابل یا تجهیزات برق

اگر چند سیم بافاصله بسیار کم و غیراستاندارد کنار هم نصب شوند و یا داخل لوله یا سینی بسته شوند، حرارت تولیدی قابلیت خروج ندارد. نبود تهویه و بسته بودن مسیر باعث می‌شود گرما در کابل جمع شود و خطر بالا رفتن دما افزایش پیدا می‌کند. همچنین عدم استفاده از فیوز نیز می‌تواند سبب گرم شدن بیش از حد کابل شود.

استفاده از سیم یا کابل با مقطع نازک

کابل مسی یا هر نوع کابل دیگری برای عبور مقدار مشخصی جریان طراحی شده است. به همین دلیل توجه به سطح مقطع کابل اهمیت زیادی دارد. اگر برای انتخاب سطح مقطع مناسب کابل به راهنمایی نیاز دارید، می‌توانید از مقاله فرمول محاسبه سطح مقطع کابل سه فاز و جدول محاسبه سایز کابل کمک بگیرید.

اگر ضخامت سیم یا کابل کمتر از میزان جریان مصرفی باشد، کابل زودتر داغ می‌شود. هرچه قطر سیم کمتر ئو مقاومت بیشتر باشد گرمای بیشتری تولید می‌شود.

دلیل ذوب شدن سیم برق

تمامی دلایل بالا ممکن است با گذشت زمان سبب ذوب شدن عایق سیم و آسیب به هادی بشوند. مهم‌ترین دلایل ذوب شدن عایق سیم و کابل می‌تواند اتصال کوتاه، پیچ خوردن سیم‌ها و عدم وجود تهویه باشد. ذوب شدن سیم یک اتفاق بسیار خطرناک است زیرا در صورتی که کنار تجهیزات برقی باشد، باعث به وجود امدن آتش سوزی و برق گرفتگی می‌شود. همچنین به کل سیستم آسیب وارد می‌کند.

اگر پیمانکار برق و یا تکنسین هستید، توجه داشته باشید که ذوب شدن سیم مسائل قانونی نیز در پی دارد. این موضوع در ساختمان‌های تجاری که چندین نفر در آن مشغول به کار هستند بیشتر اهمیت دارد. پس به هیچ عنوان داغ شدن کابل برق و یا سیم های برق یک مجموعه را نادیده نگیرید.

نقش جنس و کیفیت کابل در جلوگیری از داغ شدن

جنس و کیفیت کابل، تأثیر مستقیم بر میزان حرارت تولیدشده در هنگام عبور جریان برق دارد. هر چه هادی و عایق از مواد باکیفیت‌تری ساخته شده باشند، احتمال داغ شدن و آسیب‌دیدن سیم کمتر می‌شود.

• هادی با کیفیت مثل مس خالص: کابل مسی که از مس خالص یا کابل آلومینیومی با آلومینیوم استاندارد، مقاومت الکتریکی پایین‌تری دارند. این یعنی جریان برق راحت‌تر از آن‌ها عبور می‌کند و انرژی کمتری به صورت گرما تولید می‌شود.در مقابل، کابل‌های تقلبی که از مس ناخالص یا آلیاژهای بی‌کیفیت ساخته می‌شوند، مقاومت بالاتری دارند و زودتر داغ می‌کنند.
• سطح مقطع واقعی و دقیق: کابل استاندارد، ضخامتی مطابق با مشخصات روی روکش دارد. متأسفانه در بسیاری از کابل‌های ارزان، قطر هادی کمتر از مقدار درج‌شده است. این یعنی توان تحمل جریان کاهش پیدا کرده و کابل سریع‌تر گرم می‌شود.
• عایق مقاوم در برابر حرارت: کابل‌های باکیفیت از PVC مقاوم در برابر حرارت یا مواد هالوژن‌فری (LSZH) ساخته می‌شوند که دیرتر داغ می‌کنند و در برابر سوختگی مقاومت بالایی دارند. کابل اعلام حریق اغلب از این روکش‌ها ساخته شده است.
• استاندارد بودن تولید و برند معتبر: کابل‌هایی که طبق استانداردهایی مثل ISIRI 607 یا VDE تولید می‌شوند، تست‌های تحمل حرارت و ایمنی را پشت سر گذاشته‌اند.

بیشتر بخوانید: چگونه سیم و کابل مرغوب را از نامرغوب تشخیص دهیم؟

نشانه‌های هشداردهنده قبل از سوختن سیم

حال که دانستیم علت داغ شدن سیم و کابل چه مواردی است، باید بگوییم که سوختن سیم برق به‌طور ناگهانی اتفاق نمی‌افتد؛ قبل از آن علائم هشداردهنده‌ای وجود دارد. شناخت این نشانه‌ها برای هر خانه یا محل کاری ضروری است:

• بوی سوختگی و پلاستیک ذوب شده
• تغییر رنگ دادن سیم یا روکش آن
• جرقه و صدای تق تق از سیم
• قطع و وصل شدن مکرر فیوز
• قطع اتصال تجهیزات برقی

دلیل اصلی داغ شدن کابل جوشکاری

در این بخش از موضوع علت داغ شدن سیم و کابل به بررسی دلایل داغ شدن کابل جوش می‌پردازیم.

کابل جوش با جریان‌های بسیار بالا سر و کار دارد، به همین دلیل داغ شدن آن شانه یک مشکل جدی است. عبور جریان بیش از حد از ظرفیت کابل یا کیفیت پایین رسانای داخلی رایج‌ترین دلیل داغ شدن کابل است. کابل جوش برای انتقال جریان بالا طراحی شده، اما اگر ظرفیت واقعی کابل با توان دستگاه جوش هماهنگ نباشد، حرارت زیادی در طول کابل ایجاد می‌شود. در ادامه به سایر دلایل نیز اشاره شده است:

1. ناهماهنگی بین قطر کابل و شدت جریان جوشکاری
2. طول زیاد کابل جوشکاری
3. جنس نامرغوب کابل (مس ناخالص یا آلومینیوم)
4. اتصالات شل یا اکسیدشده در سرسیم‌ها
5. استفاده طولانی‌مدت بدون وقفه
6. آسیب دیدن روکش یا عایق کابل

راه‌های جلوگیری از داغ شدن کابل برق

داغ شدن سیم و کابل برق نشانه وجود یک مشکل اساسی در مدار است. با رعایت چند نکته ساده می‌توان از آن جلوگیری کرد. این کار باعث افزایش عمر کابل‌ها می‌شود و ایمنی مدار برق را نیز تضمین می‌کنند. در ادامه به بررسی روش‌های جلوگیری از گرم شدن سیم و کابل برق پرداخته شده است:

انتخاب کابل با سطح مقطع مناسب

قبل از خرید یا نصب کابل، باید مقدار جریان عبوری از مدار مشخص شود. استفاده از کابل نازک برای مدارهای پرمصرف، مهم‌ترین عامل داغ شدن آن‌ها است. همیشه کابل را متناسب با آمپر مصرفی انتخاب کنید.

استفاده از کابل‌های استاندارد و باکیفیت

کابل‌های تقلبی با هادی‌های ناخالص و عایق ضعیف، در برابر حرارت مقاوم نیستند. همیشه از برندهای معتبر با گواهی استاندارد ملی یا بین‌المللی استفاده کنید. از بهترین این برندها می‌توان به سیم و کابل خراسان افشارنژاد، سیمیا، رسانا و کمان اشاره کرد.

بررسی و محکم کردن اتصالات

اتصالات سست، زنگ‌زده یا خورده‌شده باعث افزایش مقاومت الکتریکی و در نتیجه تولید حرارت می‌شوند. به‌صورت دوره‌ای پریزها، کلیدها و تابلو برق را بررسی و تمیزکاری کنید. همچنین از اتصالات هماهنگ با سیم و کابل در مدار استفاده کنید.

عدم بارگذاری بیش از حد مدار

وسایل برقی پرمصرف را روی چند مدار مجزا تقسیم کنید. اتصال چند دستگاه سنگین مثل کولر، بخاری برقی یا اتو و … به یک مدار باعث افزایش جریان و داغ شدن سیم‌ها می‌شود.

نصب صحیح و رعایت تهویه مناسب

هنگام عبور کابل از داخل لوله، کانال یا سینی کابل، فضای کافی برای گردش هوا در نظر بگیرید تا حرارت به طور کامل دفع شود. کابل‌هایی که فشرده یا بدون فاصله نصب می‌شوند، بیشتر داغ می‌کنند.

عدم قرارگیری کابل در حرارت یا نور مستقیم خورشید

گرمای محیط و تابش نور خورشید می‌تواند دمای کابل را بالا ببرد و عایق آن را فرسوده کند. در محیط‌های گرم از عایق مقاوم به حرارت یا کابل‌های ضد UV استفاده کنید.

بازرسی دوره‌ای سیم‌کشی برق

در ساختمان‌های قدیمی یا کارگاه‌ها، بازدید دوره‌ای توسط برق‌کار مجاز اهمیت زیادی دارد. این بررسی‌ها می‌تواند مشکلات کوچک را قبل از تبدیل شدن به یک خطر بزرگ شناسایی کند.

جمع بندی

داغ شدن سیم و کابل از مشکلاتی است که اگر در مراحل اولیه جدی گرفته نشود، می‌تواند به آتش‌سوزی، خرابی تجهیزات یا برق گرفتگی منجر شود. بیشتر دلایل این اتفاق با کمی دقت و رعایت اصول فنی قابل پیشگیری هستند. بهترین راه برای جلوگیری از بروز چنین خطراتی، انتخاب کابل استاندارد و متناسب با مصرف برق، بررسی دوره‌ای اتصالات، و رعایت ظرفیت مدار است. همچنین باید در محیط‌هایی با حرارت بالا یا رطوبت زیاد از کابل‌هایی با عایق مقاوم و کیفیت بالا استفاده شود.