انواع کلید محافظ جان را می توانید در تمامی مجموعه ها مشاهده کنید. کلید محافظ جان یکی از تجهیزات مهم در مجموعه است که استفاده از آن سبب بالا رفتن امنیت افراد و حفاظت از تجهیزات می شود.
این وسیله در چند تیپ مختلف به بازار عرضه می شود. محافظ جان جریان رفت و برگشتی در مدار را مقایسه می کند و در صورت وجود اختلاف، جریان را قطع می کند. کلید RCD در انواع گوناگون RCCB و RCBO به بازار عرضه می شود که هریک ویژگی خاص خود را دارد. علاوه براین، این کلیدها می توانند تکفاز یا سه فاز باشند.
اگر قصد دارید کلید محافظ جان مناسب را برای مجموعه خود انتخاب کنید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. در این مقاله به بررسی انواع کلید محافظ جان یا کلید RCD خواهیم پرداخت.
آنچه در ادامه خواهیم خواند:
- کلید محافظ جان چیست
- نحوه عملکرد کلید محافظ جان
- تقسیم بندی کلید محافظ جان براساس کاربرد
- تقسیم بندی کلید محافظ جان براساس تعداد فاز
- تقسیم بندی کلید محافظ جان براساس جریان و جریان نشتی
- استفاده از کلید محافظ جان در چه مکانهایی الزامی است؟
کلید محافظ جان چیست
کلید محافظ جان یا RCD (Residual Current Device) یکی از تجهیزات حفاظتی برق است که به آن کلید جریان نشتی، کلید جریان تفاضلی، کلید جریان باقیمانده و کلید جریان دیفرانسیلی نیز گفته می شود. این وسیله در واقع وسیله ای بسیار کاربردی و مهم برای جلوگیری از نشت جریان برق و بروز خسارت ها و آسیب های مختلف همچون برق گرفتگی، آتش سوزی و … است.
این وسیله معمولاً جریان سیم های برق را بررسی و محاسبه می کند تا در صورتی که بین سیم ها اختلاف ولتاژ وجود داشته باشد، مدار الکتریکی اصلی را قطع کند تا از به وجود آمدن خطرات و آسیب های جدی جلوگیری شود. این وسیله در مدل ها و انواع مختلفی موجود است که در ادامه به بررسی انواع کلید محافظ جان خواهیم پرداخت.
این دستگاه به دلیل این که می تواند از خطر برق گرفتگی افراد جلوگیری کند و حافظ جان افراد باشد، به کلید محافظ جان معروف شده است. در واقع میزان جریان برقی که برای یک انسان قابل تحمل است، مقدار 30 میلی آمپر در مدت زمان 200 میلی ثانیه است و بیشتر از این مقدار، سبب برق گرفتگی فرد می شود. بنابراین این محصول اگر بیشتر از این مقدار به بدن فرد برسد، جریان را قطع کرده و از آسیب رسیدن به فرد جلوگیری می کند.
محافظ جان علاوه بر این که حافظ جان افراد است، برای بسیاری از وسایل برقی خانگی و صنعتی نیز مفید است و از آسیب رسیدن به این وسایل جلوگیری می کند. این وسیله سبب حفاظت تمامی لوازم و تجهیزات صنعتی می شود.
بیشتر بخوانید: کلید محافظ جان چیست و چگونه کار می کند؟
نحوه عملکرد کلید محافظ جان
نحوه عملکرد کلید محافظ جان به این شکل است که این محصول جریان سیم های رفت و برگشت در فیوز و یا مدار را بررسی و با هم مقایسه می کند و در صورتی که متوجه نشتی در مدارها شود، در کمتر از چند صدم ثانیه جریان مدار را قطع می کند و تا هنگامی که این نشتی و اختلاف جریان در مدارها برطرف نشده باشد، به حالت عادی برنمی گردد و اجازه وصل آن به مدار را نمی دهد.
مقدار جریان های نشتی کوچک توسط کلید مینیاتوری شناسایی نمی شود. به همین دلیل استفاده از کلیدهای محافظ جان الزامی است. این کلید ها در سه نوع حساسیت بالا، حساسیت متوسط و حساسیت کم تقسیم بندی می شوند.
بیشتر بخوانید: تفاوت کلید مینیاتوری و محافظ جان
تقسیم بندی کلید محافظ جان براساس کاربرد
کلید محافظ جان معمولاً در انواع و مدل های مختلف تولید و ساخته می شود اما براساس کاربرد به دو دسته اصلی قابل تقسیم بندی است. انواع کلید محافظ جان عبارتند از:
کلید محافظ جان RCCB
RCCB مخفف عبارت Residual Current Circuit Breaker است. این کلید در واقع یکی از معروف ترین و پرکاربردترین کلیدهای محافظ جان است. تنها وظیفه این کلید، حفاظت از مدار در برابر جریان نشتی است و حفاظت اضافه بار ندارند. این کلیدها در سه تیپ A، تیپ AC و تیپ B تقسیم بندی می شوند که هر کدام ویژگی های خود را دارند.
کلید محافظ جان RCBO
RCBO مخفف عبارت Residual Current Circuit Breaker With Over Protection است. این کلیدها می توانند از دستگاه در برابر جریان اضافه بار حفاظت کنند و در کنار آن، جریان نشتی را نیز کنترل کنند. در ایالت متحده و آمریکا به این دستگاه GFCI نیز گفته می شود.
تقسیم بندی کلید محافظ جان براساس تعداد فاز
انواع کلید محافظ جان براساس تعداد فاز به دو دسته کلی تقسیم بندی می شوند که عبارتند از:
- کلید محافظ جان دو پل: این کلیدها دو ورودی برای فاز و نول دارند. یکی از انواع این محصولات، کلید محافظ جان دو پل است که دارای یک فاز و یک نول است و میزان ولتاژ این نوع کلیدها 220 ولت است.
- کلید محافظ جان چهار پل: نوع دیگر این دستگاه، کلید محافظ جان چهار پل است که دارای سه فاز و یک نول است و میزان و محدوده ولتاژ این محصول 440 ولت است.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید کلید مینیاتوری ایرانی و وارداتی
تقسیم بندی کلید محافظ جان براساس جریان و جریان نشتی
همانطور که گفته شد، انواع کلید محافظ جان براساس تعداد فاز به دو دسته دو پل و چهار پل تقسیم بندی می شوند که هرکدام از این موارد خود براساس جریان به دسته های مختلفی تقسیم بندی می شوند:
- نوع دو پل کلیدهای محافظ جان از نظر جریان در رنج های مختلف 10، 16، 25، 32، 40 و 63 آمپر تقسیم بندی و به بازار عرضه می شوند.
- نوع چهار پل این کلیدها نیز براساس جریان در چهار رنج مختلف قابل تقسیم بندی هستند که در رنج های مختلف 25، 32، 40 و 63 آمپر تولید و ساخته می شوند.
انواع کلید محافظ جان را می توان براساس جریان نشتی یا همان قدرت قطع نیز تقسیم بندی کرد. این کلیدها در دو نوع میزان جریان نشتی 30 و 300 میلی آمپری به بازار عرضه می شوند. در واقع هر چه میزان جریان نشتی در این کلیدها کمتر باشد، آن کلید از حساسیت و کیفیت بهتری برخوردار خواهد بود و برعکس، با افزایش میزان جریان نشتی، حساسیت دستگاه نیز کاهش خواهد یافت.
یکی از پرکاربردترین و پرمصرف ترین این کلیدها در صنایع مختلف، مربوط به میزان جریان نشتی 30 میلی آمپری است که از حساسیت بالایی برخوردار است.
بیشتر بخوانید: آموزش نصب تابلو برق | فرق تابلو برق صنعتی و خانگی
استفاده از کلید محافظ جان در چه مکان هایی الزامی است؟
در خصوص لزوم استفاده از انواع کلید محافظ جان باید گفت که این دستگاه ها باید در تمامی مدارها نصب شوند و استفاده از آنها در تمامی مدارها الزامی است. اما اگر بخواهیم به صورت جزئی تر به این موضوع بپردازیم، باید بگوییم که در برخی از موارد، استفاده از انواع کلید محافظ جان الزامی است که برخی از این موارد عبارتند از:
- یکی از مکان ها و مواردی که باید کلید محافظ جان در آن نصب شود، تابلو برق است که بهتر است از کلیدهای تک فاز و یا سه فاز استفاده شود و نصب آن از به وجود آمدن بسیاری از آسیب های احتمالی جلوگیری می کند.
- کلید محافظ جان در مکان هایی که خطر برق گرفتگی در آن مکان ها بالا است، باید در مدارها نصب شود. یکی از این مکان ها محیط های مرطوب مثل سرویس بهداشتی و حمام ها است که اگر این کلید در این مکان ها نصب نشود، احتمال برق گرفتگی زیاد خواهد بود.
- یکی دیگر از مواردی که استفاده از این کلید در آن الزامی است و وجود آن از آسیب های احتمالی جلوگیری می کند، سوئیچ ها است که با نصب این کلید در سوئیچ ها می توان تا حد زیادی از خطرات جانی و مالی جلوگیری کرد.
بیشتر بخوانید: انواع کلید مینیاتوری یا فیوز مینیاتوری از نظر کاربرد و عملکرد
