در این مقاله به پاسخ کلید محافظ جان چیست می پردازیم. کلید محافظ جان (RCD-RCCB) یا همان کلید نشت جریان، نوعی کلید است که جریان سیم های رفت و برگشتی را محاسبه و آن ها را با هم مقایسه می کند.
در صورتی که این وسیله اختلاف پتانسیلی در سیم های رفت و برگشت به دست آورد، کلید محافظ جان پیش از آن که نشت جریان به بدن فرد برسد، مدار را قطع کرده و از بروز برق گرفتگی و آتس سوزی جلوگیری می کند.
به این کلیدها کلید جریان باقیمانده، کلید جریان تفاضلی و کلید جریان دیفرانسیلی نیز می گویند. این تحهیزات براساس حساسیت و نحوه عملکردی که دارند، در مدل های خانگی و صنعتی ساخته می شوند. در حال حاضر استفاده از کلید محافظ جان در مجموعه ها الزامی است.
اگر قصد خرید این محصول را دارید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. در این مقاله به سؤال کلید محافظ جان چیست پاسخ خواهیم داد.
آنچه در ادامه می خوانیم:
- کلید محافظ جان
- نحوه عملکرد کلید محافظ جان
- انواع کلید محافظ جان
- تیپ های کلید محافظ جان
- الزامات استفاده از کلید محافظ جان
- نحوه نصب کلید محافظ جان
کلید محافظ جان
در پاسخ به سؤال کلید محافظ جان چیست باید گفت که این محصول در دسته کلیدهای حفاظتی برقی قرار می گیرد که اشخاص و تجهیزات برقی را در برابر عوامل مختلف حفاظت می کند و مانع از بروز آتش سوزی و یا برق گرفتگی می شود. این کلیدها معمولاً در انواع و تیپ های مختلف تولید و به بازار عرضه می شوند.
کلید محافظ جان با نام RCD و RCCB که از کلمه Residual Current Circuit Breaker گرفته شده است، شناخته می شود. در حالت عادی در یک مدار الکتریکی جریان های رفت و برگشت با هم برابر است. در صورتی که بین سیم فاز و نول در مدارهای تکفاز اختلاف پتانسیلی وجود داشته باشد، این کلید وارد عمل می شود و مدار را قطع می کند.
وجود اختلاف در پتانسیل الکتریکی می تواند به دلیل اتصال بدنه دستگاه های الکتریکی باشد که به جای برگشتن برق از راه سیم نول، برق به درون دستگاه برمی گردد. به همین دلیل اصطلاحاً می گویند جریان نشت کرده است.
این محصول معمولاً در تمامی ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرد و استفاده از آن الزامی است. علاوه بر ساختمان های مسکونی، کلید محافظ جان در مراکز اداری، تجاری و مجتمع های صنعتی نیز کاربرد دارد و براساس میزان حساسیت، به دو دسته خانگی و صنعتی تقسیم بندی می شود.
محصولات خانگی معمولاً از حساسیت کمتری برخوردار هستند و کلیدهای محافظ جان صنعتی به دلیل وجود تجهیزات مختلف در صنایع باید از حساسیت بیشتری برخوردار باشند تا بتوانند از تجهیزات صنعتی حفاظت کنند.
بیشتر بخوانید: نقد و بررسی کالاهای برقی تفاوت کلید مینیاتوری و محافظ جان
نحوه عملکرد کلید محافظ جان
در واقع نحوه و چگونگی عملکرد کلید محافظ جان به این شکل است که این کلید جریان های موجود در سیم های رفت و سیم های برگشت را مورد محاسبه و مقایسه قرار می دهد تا در صورتی که میان این سیم ها تفاوت ولتاژ وجود داشت، جلوی ورود آن جریان را بگیرد که در نهایت به قطع شدن مدار منجر می شود.
بنابراین این کلیدها با تشخیص ولتاژ و جریان غیرمجاز و قطع کردن مدارها، از آسیب های احتمالی به مدارها جلوگیری می کنند. همچنین از آتش سوزی و یا برق گرفتگی نیز جلوگیری می شود. کلید محافظ جان جریان های نشتی بسیار کوچک که توسط فیوز مینیاتوری قابل شناسایی نیست را تشخیص می دهد و مدار را در چند دهم یا صدم ثانیه قطع می کند.
در اصل بدن انسان جریان برق را تا میزان 30 میلی آمپر در مدت زمان 200 میلی ثانیه می تواند تحمل کند که این کلیدها قبل از این که جریان برق به این مقدار برسد، آن را قطع می کنند تا فرد دچار برق گرفتگی نشود.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره نکات ایمنی برق و پیشگیری از برق گرفتگی
انواع کلید محافظ جان
در ادامه موضوع کلید محافظ جان چیست به بررسی انواع آن می پردازیم. این کلیدها بر اساس پارامترهای مختلف در انواع گوناگونی تقسیم بندی می شوند. یکی از این تقسیم بندی ها بر اساس نوع کاربری است.
کلید محافظ جان RCCB
کلید محافظ جان RCCB یکی دیگر از انواع کلیدها است که خود در سه تیپ A و AC و B تقسیم می شود و هرکدام ویژگی ها و کاربردهای مخصوص به خود را دارد. این کلیدهای حفاظت اضافه بار ندارند و وظیفه آن ها حفاظت در برابر جریان نشتی است.
کلید محافظ جان RCBO
نام این کلید از عبارت Residual Current Circuit Breaker With Over گرفته شده است و علاوه بر حفاظت در برابر نشتی جریان، می تواند در برابر اضافه بار نیز از مدار محافظت کند. این کلید محافظ جان بیشتر در اروپا رایج است. به این تجهیزات کلید محافظ جان ترکیبی نیز گفته می شود. کلید محافظ جان ترکیبی تلفیقی از فیوز مینیاتوری و محافظ جان است.
تقسیم بندی دیگر براساس تعداد پل و یا فاز کلید محافظ جان است که در دو نوع زیر تولید می شود:
- کلید محافظ جان دو پل: مدل دو پل از یک فاز و یک نول تشکیل شده است و محدوده ولتاژ آن 220 ولت است
- کلید محافظ جان چهار پل: مدل چهار پل دارای سه فاز و یک نول است و محدوده ولتاژی آن 440 ولت است.
بیشتر بخوانید: انواع کلید محافظ جان یا کلید RCD
تیپ های کلید محافظ جان
حال که دانستیم کلید محافظ جان چیست باید بگوییم این تجهیزات در تیپ های مختلفی ارائه می شوند که در ادامه به بررسی بیشتر آن خواهیم پرداخت:
کلید محافظ جان تیپ A
کلید محافظ جان تیپ A در انواع مختلف دو پل و چهار پل موجود است که قابلیت تشخیص جریان نشتی را در دو شکل موج متناوب و موج مستقیم دارد. همچنین محدوده ولتاژی آن بین 200 تا 400 ولت است و مدل های خاص آن تا محدوده 500 ولت را نیز ارائه می دهد. جریان نامی این تجهیزات از 16 آمپر تا 80 آمپر است.
کلید محافظ جان تیپ B
کلید محافظ جان تیپ B یکی دیگر از تیپ های این محصول است که در دو نوع دو پل و چهار پل تولید و طراحی می شود. این کلید قابلیت تشخیص نشتی به شکل موج متناوب و مستقیم تا فرکانس 1 مگاهرتز را دارد. همچنین ولتاژ کاری آن بین 230 تا 400 ولت است. جریان نامی این محصول از 16 تا 125 آمپر است.
کلید محافظ جان تیپ AC
کلید محافظ جان AC قابلیت تشخیص جریان نشتی را تنها با شکل موج متناوب AC دارد. مانند نمونه های قبل، این محصول در دو نوع دو پل و چهار پل موجود است. محدوده ولتاژ این کلید بین 200 تا 400 ولت است و رنج جریان آن 16 تا 125 آمپر است.
الزامات استفاده از کلید محافظ جان
در ادامه موضوع کلید محافظ جان چیست باید گفت که استفاده از این محصول در تمامی ساختمان های مسکونی و اداری الزامی است و تمامی آنها ملزم به استفاده از این کلید هستند.
بنابراین از آنجایی که ممکن است جریان های غیرمجاز و ایجاد نشتی جریان برق در هر ساختمانی رخ دهد، پس استفاده از این محصول ضروری است زیرا در صورت نبود کلید محافظ جان، احتمال آتش سوزی و برق گرفتگی وجود دارد.
طبق مبحث 13 مقررات ملی ساختمان و شیوه نامه شرکت توانیر بندهای 4-2-10 استفاده از کلید RCCB برای کلیه ساختمان ها ضروری است.
در سه منطقه از ساختمان وجود کلیدهای محافظ جان الزامی است:
- تابلو برق ورودی
- سوئیچ ها و پریزها
- سرویس بهداشتی و حمام و کلیه مناطق مرطوب
این محصول در انواع خارجی و ایرانی با برندهای مختلف تولید می شود. به عنوان مثال، کلید محافظ جان پارس فانال، دنا یا پارس شعاع توس از انواع ایرانی این محصولات هستند.
بیشتر بخوانید: آموزش نصب تابلو برق | فرق تابلو برق صنعتی و خانگی
نحوه نصب کلید محافظ جان
در ادامه موضوع کلید محافظ جان چیست باید گفت که نصب این محصول و به طور کلی فیوز باید توسط افراد متخصص و کاربلد در این زمینه صورت پذیرد. برای نصب آن ابتدا لازم است میزان جریان نشتی مداری که قرار است کلید محافظ جان در آن نصب شود اندازه گیری شود و در صورتی که این میزان زیر 20 درصد باشد، امکان نصب آن وجود دارد. در غیر این صورت باید مقدار آن را به زیر 20 درصد رساند.
در این کلیدها سیم نول با علامت N و سیم فاز با علامت L مشخص شده است. سیم های ورودی و خروجی این کلیدها با توجه به موقعیت نصب می توانند هم از بالا و هم از پایین کلید وصل شوند که در عملکرد آن ها تأثیری نخواهد داشت.
علاوه بر این، ترمینال های ورودی و خروجی کلیدهای محافظ جان برای بالاترین قطر کابل نیز در نظر گرفته شده اند. بنابراین کابل های موجود در بازار با هر قطری را می توان به این کلیدها نصب کرد و برای نصب آن ها هیچ گونه مشکلی به وجود نمی آید.
همچنین در زمان نصب کلید محافظ جان می توان از یک کنتاکت کمکی نیز استفاده کرد تا به عملکرد بهتر این کلیدها کمک کند.
بیشتر بخوانید: سیم کشی ساختمان چگونه است؟ مراحل و اصول سیم کشی ساختمان کدام است؟
