درجه حفاظت یا آی پی (IP) یک استاندارد بین المللی است که مقاومت تجهیزاتی هم چون چراغ را در برابر عوامل خارجی و محیطی نشان می دهد. پیش از خرید تجهیزات برقی هم چون چراغ، پروژکتور و … می بایست به آی پی آن ها توجه شود. زیرا هر یک از این تجهیزات در محیط های خاصی مورد استفاده قرار می گیرد.
چراغ هایی که در محیط های خارجی نصب می شوند، باید آی پی های خاصی داشته باشند. درجه آی پی و حفاظت یک محصول در واقع میزان مقاومت آن در برابر آب، گرما، سرما، رطوبت، گرد و خاک و … را نشان می دهد.
در این مقاله به سؤال درجه حفاظت یا آی پی چیست، پاسخ خواهیم داد و به معرفی درجه حفاظت چراغ ها خواهیم پرداخت. با مجله راندنو همراه باشید…
آنچه درادامه می خوانیم:
- درجه حفاظت IP چیست؟
- رقم اول در درجه حفاظت آی پی
- رقم دوم در درجه حفاظت آی پی
- رقم سوم در درجه حفاظت آی پی
- درجه حفاظت پروژکتور و چراغ خیابانی
- آی پی مناسب برای والواشر
- آی پی مناسب برای چراغ دفنی و استخری
- مزایای استفاده از تجهیزات با آی پی استاندارد
- سخن پایانی
درجه حفاظت IP چیست؟
کلمه IP خلاصه عبارت (Ingress Protection) به معنای حفاظت در برابر عوامل محیطی و خارجی است. درجه آی پی از دو رقم تشکیل شده است که هرکدام از آن ها معنای خاصی دارد. درجه آی پی برای بسیاری از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی ذکر می شود. اغلب تجهیزات روشنایی که در فضاهای خارجی مورد استفاده قرار می گیرند، باید آی پی بالایی داشته باشد.
درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی براساس کدهای استاندارد IP XY طبقه بندی می شوند. عدد اول یا همان X نشان دهنده میزان مقاومت در برابر ورود اجسام خارجی و گرد و غبار و عدد دوم که معادل Y در این کد است، نشان دهنده میزان مقاومت در برابر آب و رطوبت است.
گاهی اوقات آی پی به شکل IP XYZ نیز نشان داده می شود. رقم سوم یا همان Z درجه حفاظت لامپ ال ای دی و یا چراغ های مختلف در برابر شوک و ضربه در اثر اجسام خارجی را نشان می دهد.
X در این استاندارد می تواند عددی بین 0 تا 6 داشته باشد و Y نیز می تواند رقمی مابین 0 الی 8 باشد. در آی پی یک محصول هر چه عدد X و Y بزرگتر باشد، مقاومت آن محصول نیز بیشتر است.
در ادامه به بررسی ارقام IP خواهیم پرداخت.
رقم اول در درجه حفاظت آی پی
همان طور که پیش تر گفته شد، رقم اول در درجه آی پی می تواند بین 0 تا 6 باشد. اگر این عدد صفر باشد، به این معنا است که محصول حفاظت نشده است و در برابر گرد و خاک، نفوذ حشرات و … از خود مقاومت نشان نمی دهد.
- 0= بدون هیچ گونه حفاظت
- 1= محافظت در برابر اجسام بیشتر از 5 سانتی متر
- 2= محافظت در برابر اجسام بیشتر از 1.25 سانتی متر
- 3= برای اجسامی مثل سیم و کابل بیش از 2.5 میلی متر حفاظت دارد.
- 4= محافظت در برابر اجسام بیشتر از 1 میلی متر
- 5= حفاظت در برابر گرد و خاک (گرد و خاک درشت تر)
- 6= بیشترین سطح حفاظت، حتی در برابر گرد و خاک بسیار ریز (بالاترین و کامل ترین حفاظت)
رقم دوم در درجه حفاظت آی پی
رقم دوم در استاندارد IP نشان دهنده مقاومت قطعه در برابر آب و نفوذ آن است. هرچه این عدد بیشتر باشد، مقاومت جسم در برابر آب نیز بیشتر می شود. تجهیزات برقی که در محیط های خارجی و زیر باران قرار می گیرند، باید آی پی بالایی داشته باشند زیرا در غیر این صورت دستگاه دچار سوختگی می شود یا ایمنی آن در سطح پایینی قرار می گیرد.
- 0= بدون هیچ گونه حفاظت
- 1= حفاظت در برابر ریزش عمودی آب
- 2= حفاظت در برابر ریزش عمودی آب با زاویه 15 درجه
- 3= حفاظت در برابر پاشیدن آب تا 60 درجه در هر طرف
- 4= حفاظت در برابر پاشیدن آب تا 60 درجه با هر زاویه
- 5= حفاظت در برابر واتر جت در هر مسیر
- 6= حفاظت در برابر واتر جت قوی یا امواج دریا
- 7= حفاظت در برابر فرو رفتن در آب تا عمق یک متر در 30 دقیقه
- 8= حفاظت در برابر غرق شدن در آب (بیشترین سطح حفاظت)
نکته: واتر جت (WaterJet) وسیله ای است که از جریان آب با فشار بالا جهت انجام فعالیت هایی هم چون تمیزکاری، برش و … استفاده می کند.
رقم سوم در درجه حفاظت آی پی
برخی اوقات رقم سومی در آی پی قرار می گیرد که مقاومت جسم در برابر ضربه را نشان می دهد.
- 0= بدون هیچ گونه حفاظت
- 1= حفاظت در برابر یک ضربه 0.225 ژولی
- 2= حفاظت در برابر یک ضربه 0.375 ژولی
- 3= حفاظت در برابر یک ضربه 0.5 ژولی
- 4= حفاظت در برابر یک ضربه 2 ژولی
- 5= حفاظت در برابر یک ضربه 6 ژولی
- 6= حفاظت در برابر یک ضربه 20 ژولی (بیشترین سطح حفاظت)
درجه حفاظت پروژکتور و چراغ خیابانی
چراغ هایی که در داخل خانه ها مورد استفاده قرار می گیرند، نیازی نیست آی پی های بالایی داشته باشند مگر این که در حمام و یا بالکن نصب شوند.
سایر چراغ ها هم چون پروژکتور و نورافکن، چراغ خیابانی و چراغ پارکی باید حفاظت IP65 و بیشتر داشته باشند. این محصولات در مکان هایی نصب می شوند که امکان بارندگی در آنجاها وجود دارد. در صورتی که از واترجت جهت تمیز کردن چراغ ها استفاده می کنید، باید از فاصله بیشتری شیشه های پروژکتور را تمیز کنید.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید انواع پروژکتور
آی پی مناسب برای والواشر
والواشر و یا پروژکتورهای خطی هم چون نورافکن باید دارای آی پی معادل IP65 و درجه حفاظت IP66 باشند. میزان مقاومت والواشرها نسبت به پروژکتورها کمتر است، به همین دلیل بهتر است برای تمیز کردن آن ها از تجهیزاتی هم چون واترجت استفاده نشود.
این تجهیزات اغلب در نورپردازی نمای ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرند به همین دلیل احتمال غوطه ور شدن در آب برای آن ها وجود ندارد.
آی پی مناسب برای چراغ دفنی و استخری
چراغ استخری و چراغ دفنی باید بیشترین آی پی در برابر آب و گرد و خاک را داشته باشند زیرا به طور کامل در آب غوطه ور می شوند. علاوه بر این، جراغ های آب نما و استخری باید به طور کامل آب بندی شوند زیرا ممکن است در اثر فشار آب، قطره ها به داخل چراغ نفوذ کنند.
این تجهیزات باید آی پی معادل IP68 داشته باشند. این محصولات ممکن است که ساعت ها زیر آب قرار بگیرند، به همین دلیل باید نفوذپذیری نداشته باشند.
بیشتر بخوانید: نصب چراغ استخری و آب نما و نکات نگهداری آن
مزایای استفاده از تجهیزات با آی پی استاندارد
در صورتی که استانداردهای درجه حفاظت رعایت شده باشد:
- خطر اتصال برق 220 به بدنه تجهیزات کاهش پیدا می کند.
- میزان برق گرفتگی به حداقل میزان خود می رسد.
- مصرف برق بیهوده کاهش پیدا می کند و در پی آن، هزینه ها نیز کمتر می شود.
- اتصال نامناسب در مدار چراغ رخ نمی دهد در نتیجه عملکرد ال ای دی و سایر تجهیزات به درستی صورت می گیرد.
- طول عمر چراغ ها کاهش پیدا نمی کند.
- بخار و میعان آب بر سطح داخلی شیشه پروژکتور تأثیر نمی گذارد و نور کاملاً شفاف و واضح منتشر می شود.
- زاویه پخش نور خروجی مناسب و برابر با حالت اولیه است.
چند نمونه مثال:
- IP44: این دستگاه در برابر ترشح آب در زاویه های مختلف و اجسام ریز بیش تر از 1 میلی متر مقاوم است.
- IP54: این دستگاه در برابر ترشح آب در زاویه های مختلف و اجسام ریز هم چون گرد و خاک مقاوم است.
- IP67: این دستگاه در برابر غوطه ور شدن در آب تا عمق 1 متر و اجسام بسیار ریز هم چون گرد و خاک مقاوم است.
سخن پایانی
IP در برق امر بسیار مهمی است زیرا رعایت نکردن استانداردهای آن سبب به وجود آمدن حوادث و خسارت های بسیاری می شود. در سایر شاخه های برقی نیز میزان آی پی امر مهمی است. درجه حفاظت تابلوهای برق یکی از مواردی است که باید توسط تکنسین ها مورد بررسی قرار بگیرد.
