امروزه با توجه به آلودگی شدید هوا، یکی از بهترین روش ها برای محافظت از سیستم تنفسی، استفاده از ماسک تنفسی یا ماسک آلودگی هوا است.
ماسک های تنفسی به منظور حفاظت از سیستم تنفسی بدن و جلوگیری از نفوذ ذرات مختلف، گرد و غبار و ویروس های مختلف طراحی شده اند. در این مقاله سعی داریم تا به معرفی ماسک های تنفسی و مقابله با آلودگی هوا بپردازیم.
آنچه در ادامه می خوانیم:
- کدام ماسک برای آلودگی هوا مناسب است؟
- علائم اختصاری ماسک های آلودگی هوا
- آئروسل چیست؟
- ماسک تصفیه کننده هوا (ماسک تصفیه هوا)
- ماسک رساننده هوای اتمسفری
- کربن فعال یا کربن اکتیو چیست؟
- ماسک سوپاپ دار
- ماسک ضد گرد و غبار
- ماسک با فیبر نانو
- چه زمانی باید از ماسک آلودگی هوا استفاده کرد؟
کدام ماسک برای آلودگی هوا مناسب است؟
ماسک آلودگی هوا با توجه به نوع آلودگی و میزان ذرات آلاینده و یا گرد و غبار متفاوت است. اندازه یا میزان آلاینده ها برحسب میکرومتر سنجیده می شود و می تواند بین 0.0002 میکرومتر تا 5000 میکرو متر باشد.
ذرات کوچک تر از 2.5 میکرون به کمک چشم دیده نمی شوند. به همین علت یک تهدید جدی برای شما به شمار می آید و باید از ماسک هایی استفاده کنید که قابلیت فیلتراسیون این ذرات را داشته باشند. فیلتر ماسک این قابلیت را فراهم می سازد.
ماسک های مختلفی وجود دارد که کارایی آن ها با یکدیگر متفاوت است.
علائم اختصاری ماسک های آلودگی هوا
این نوع ماسک ها مطابق با استانداردهای جهانی و اروپایی به سه کلاس P، N و R تقسیم می شوند. قبل از آشنایی با انواع ماسک آلودگی هوا بهتر است با علائم اختصاری این نوع ماسک ها آشنا شویم:
- حرف R: ماسک هایی که این علامت را دارند، در برابر موادی که پایه روغن و نفت دارند، حداکثر به مدت 8 ساعت مؤثر هستند. برای مثال اگر عدد 95 در کنار R بر روی ماسکی قرار داشته باشد، به این معناست که می توان از آن برای کارهایی نظیر نقاشی ساختمان که مواد نفتی و روغنی در آن وجود دارد، استفاده کرد.
- حرف N: این حرف به معنای آن است که این ماسک در برابر ذرات غیر روغنی مقاوم است. به عنوان مثال، ماسک N95 معروف ترین مدل این ماسک ها است و قابلیت این را دارد که تا 95 درصد از ذرات روغنی را جذب نماید.
- حرف P: ماسک هایی که دارای حرف P هستند، در برابر مواد روغنی و نفتی بیش تر از 8 ساعت مقاومت دارند. این ماسک ها کارایی بسیار بالایی دارند و ماسک هایی که دارای عبارت P100 هستند، می توانند به طور کامل از شما در مقابل آلودگی های مختلف ذرات روغنی محافظت کنند.
لازم به ذکر است که در تعاریف بالا مقصود از روغن، حل کننده های روغنی، حشره کش ها و محصولاتی از این قبیل هستند. اعداد 90، 95 و 100 نیز به معنای زیر است:
- 90: به معنای آن است که 90 درصد از ذرات معلق بزرگ تر از 3 میکرون از ماسک عبور نمی کنند.
- 95: به معنای آن است که 95 درصد از ذرات معلق بزرگ تر از 3 میکرون از ماسک عبور نمی کنند.
- 100: به معنای آن است که 99 درصد از ذرات معلق بزرگ تر از 3 میکرون از ماسک عبور نمی کنند.
آئروسل چیست؟
آیروسل یا هوا پخش در اصل ذرات و گرد و غبارهای معلق در هوا است. دود، ریزگرد، گرد و غبار، آلودگی هوا، مه دود و … نمونه های بارزی از آئروسل هستند.
ماسک تصفیه کننده هوا (ماسک تصفیه هوا)
ماسک های تصفیه کننده هوا ماسک هایی هستند که آلاینده های موجود در هوای مورد تنفس را می گیرند. ماسک های تصفیه کننده هوا به چهار دسته تقسیم می شوند:
- ماسک های حذف کننده ذرات: همان گونه که از اسم این نوع ماسک مشخص است، از این ماسک ها جهت حفاظت در برابر گرد و غبار استفاده می شود. در طراحی این ماسک ها، از موادی مانند فیبر، نمد، کاغذ، پارچه و … استفاده می شود. این نوع ماسک ها براساس استاندارد بریتانیا به سه کلاس زیر تقسیم می شوند:
- کلاس FFP1: در برابر آیروسل های جامد و مایع غیر سمی با تراکم ۲۵ برابر حد مجاز، مقاوم هستند.
- کلاس FFP2: در برابر آیروسل های جامد و مایع غیر سمی و یا با سمیت کم تا متوسط با تراکم ۱۲ برابر حد مجاز مقاوم هستند.
- کلاس FFP3: ماسک FFP3 در برابر آیروسل های جامد و مایع غیر سمی و یا با سمیت کم تا متوسط یا با سمیت بالا با تراکم ۵۰ برابر حد مجاز مقاوم هستند.
- ماسک نجات: ماسک های نجات یا فرار جهت جلوگیری از نفوذ گازهای کشنده در محیط های مختلف و یا برای مناطقی که در آن کمبود اکسیژن و ازدیاد مونواکسید کربن وجود دارد، مورد استفاده قرار می گیرند.
- ماسک حذف کننده گازها و بخارات: این نوع ماسک ها در برابر بخارها و گازهایی مانند آمونیاک، بخار فلزات سمی مانند جیوه، انواع گازهای سمی اسیدی و بخارهای ترکیبات شیمیایی مقاوم هستند. این ماسک ها به سه دسته ماسک های فیلتردار، ماسک های گازی و ماسک های کاغذی یا نمدی با کاور ذغال تقسیم می شوند.
- ماسک الکتریکی تصفیه کننده هوا: این مدل ماسک ها به گونه ای طراحی شده اند که باعث عبور دادن هوا از یک بخش خاص به منظور حذف آلاینده ها می شوند. این حرکت به وسیله یک دمنده که معمولاً باتری است، انجام می شود.
ماسک رساننده هوای اتمسفری
ماسک های رساننده هوای اتمسفری اکسیژن را از هوایی غیر از هوای موجود در اطراف تأمین می کنند و در شرایطی مورد استفاده قرار می گیرند که میزان اکسیژن زیر ۲۱ درصد باشد. این ماسک ها به دو دسته زیر تقسیم می شوند:
- ماسک های هوا رسان شیلنگی با مخازن خارج از محیط آلاینده: این نوع ماسک هوای مورد را با استفاده از منبع ثابت هوای فشرده یا کمپرسور و از طریق شیلنگ تحت فشار انتقال می دهد. فشار این دستگاه نباید از ۱۲۵Psi بیشتر شود. هم چنین طول شیلنگ این ماسک ها نیز از ۲۵ تا ۳۰۰ فوت متغیر است.
- ماسک های با مخازن کپسول سرخود: این نوع ماسک ها هوای مورد نیاز را از طریق منبعی که با خود حمل می کنند، تأمین مط کنند و می توانند تا چهار ساعت نیز اکسیژن را فراهم نمایند.
بیشتر بخوانید: انواع ماسک جوشکاری و کاربرد آن ها
کربن فعال یا کربن اکتیو چیست؟
کربن اکتیو یکی از راه های از بین بردن گازهای آلاینده است. بسیاری از ماسک های آلودگی هوا و ماسک های تنفسی دارای فیلتر کربن فعال هستند که از ورود گازهای آلاینده به ریه جلوگیری می کنند. اما بزرگ ترین مشکل این فیلتر این است که مدت زمان محدودی قابل استفاده است.
ماسک سوپاپ دار
این مدل ماسک مانع از ورود ذرات کوچک تر از 2.5 میکرون به داخل مجرای تنفسی می شود و برای استفاده در آلودگی هوا بسیار مؤثر است. مدت زمان استفاده از این مدل ماسک بین 18 تا 40 ساعت متغیر است.
ماسک ضد گرد و غبار
این ماسک مجهز به حفره های زیاد برای جذب گرد و غبار است. ماسک های کربن اکتیو می توانند تا 98 ذرات گرد و غبار را به خود جذب نمایند.
ماسک دیگری که برای گرد و غبار مناسب است، ماسک N95 است که تا 95 درصد از ذرات گرد و غبار را جذب می کند. لازم به ذکر است که ماسک گرد و غبار باید به درستی بر روی صورت قرار گیرد، در غیر این صورت کارایی لازم را نخواهد داشت.
ماسک با فیبر نانو
این مدل ماسک هایی هستند که از جنس ترکیبات سنتزی و طبیعی تولید شده اند. نانو فیبر در عملیات جذب بسیار مؤثر عمل می کند. به ویژه نانو فیبرهایی که قطر آن ها در حدود 0.1 میلی متر است، در ماسک ها بسیار مؤثر هستند.
ماسک های معمولی حدود 25 درصد از ذرات را به خود می گیرند، در صورتی که ماسک هایی که دارای فیبر نانو هستند، حداقل 80 درصد قدرت جذب دارند.
بیشتر بخوانید: معرفی کامل انواع ماسک و شیلد محافظ صورت و کاربرد آنها
چه زمانی باید از ماسک آلودگی هوا استفاده کرد؟
این که چه زمانی از ماسک استفاده کنیم، بستگی به سن و سلامت جسمانی فرد دارد. اما به طور کلی در شهرهای بزرگ میزان آلاینده ها در شهرها با مقیاسی به نام AQI سنجیده می شود. عموماً وقتی که مقدار AQI بالای 200 می رود، توصیه می شود که از ماسک تنفسی یا ماسک آلودگی هوا استفاده شود.
کاربران می توانند تجربیات، نظرات و سؤالات خود را جهت آگاهی سایر کاربران در زیر این مقاله مطرح نمایند.
بیشتر بخوانید: تشخیص ماسک تنفسی سه لایه استاندارد از تقلبی
