معرفی کامل انواع دستکش ایمنی + کاربرد هر کدام

انواع دستکش ایمنی بر اساس نوع کاربرد، جنس و سطح محافظت، تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند. دستکش‌هایی که برای جوشکاری استفاده می‌شوند، با دستکش‌های مورد نیاز در صنایع شیمیایی و فعالیت‌های برقی یکسان نیستند. هر نوع دستکش، برای شرایط خاصی طراحی شده و انتخاب نادرست آن می‌تواند به آسیب‌های جدی منجر شود.

در این مقاله به طور کامل با انواع مختلف دستکش‌های ایمنی آشنا می‌شوید، ویژگی‌های هر کدام را می‌خوانید و متوجه می‌شوید کدام نوع دستکش برای چه کاری مناسب‌تر است. اگر می‌خواهید انتخابی درست، ایمن و متناسب با نیاز خود داشته باشید، این مقاله دقیقاً همان مطلبی است که به آن نیاز دارید.

آنچه در ادامه می‌خوانیم:

• انواع دستکش ایمنی براساس جنس
• انواع دستکش ایمنی براساس نوع کاربرد
• در انتخاب دستکش ایمنی به چه نکاتی توجه کنیم؟
• تفاوت انواع دستکش ایمنی در یک نگاه
• پرسش های متداول درباره دستکش ایمنی
• جمع بندی

انواع دستکش ایمنی براساس جنس

جنس دستکش‌های ایمنی علاوه بر تعیین میزان مقاومت و ایمنی دستکش، میزان راحتی و دوام آن را نیز مشخص می‌کند. از طرفی، قابلیت انتقال هوا در دستکش نیز به جنس آن بستگی دارد. گاهی تولیدکنندگان برای ایجاد کارایی بیشتر، از ترکیب چندین مواد مختلف برای تولید دستکش استفاده می‌کنند. در ادامه از رایج‌ترین مواد اولیه که برای تولید دستکش‌های ایمنی استفاده می‌شوند، نام برده شده است:

دستکش ایمنی آلومینیوم

معمولاً دستکش‌هایی که مقاومت بالایی در برابر حرارت و مواد مذاب دارند، از جنس آلومینیوم تهیه می‌شوند. مدل‌های آلومینیومی در برابر سوختگی از دست‌ها محافظت می‌کنند و علاوه بر این، در برابر ببرش نیز مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهند.

دستکش لاتکس

این نوع دستکش که از لاتکس یا پلاستیک طبیعی تولید شده است، برای انجام کارهای سبک، کارهای پزشکی و آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار ایمنی وزن سبکی دارد و به همین دلیل کاربری آن نیز آسان است. همچنین از لحاظ قیمت نیز نسبت به سایر دستکش‌های موجود در بازار، قیمت مقرون به صرفه‌تری دارد.

دستکش‌های لاتکس انعطاف‌پذیری بالا و قابلیت کشسانی مطلوبی دارند. توجه نمایید استفاده طولانی مدت از دستکش لاتکس امکان دارد باعث ایجاد حساسیت‌های پوستی و آلرژی برای برخی از افراد شود. دستکش ایمنی سربی یکی از انواع این تجهیزات هستند که در برابر اشعه ایکس و پرتو رادیو اکتیو نیز استفاده می‌شوند. دستکش‌های سربی خود در دو نوع معمولی و لاتکس به بازار ارائه می‌شوند.

بیشتر بخوانید: بهترین برند دستکش ایمنی

دستکش PVC

PVC نوعی پلاستیک ضد آب است که در برابر انواع شوینده‌ها و محلول‌های آبی محافظت خوبی دارد. این نوع دستکش‌ها به طور معمول در مقابل عوامل اکسیدکننده رقیق نیز مقاومت بالایی دارند. توجه نمایید استفاده از دستکش پی وی سی برای کار با حلال‌های قوی توصیه نمی‌شود. دستکش کارهایی که از جنس PVC تهیه می‌شوند، معمولاً قیمت کمتری دارند و به عنوان دستکش کار ضد آب نیز قابل استفاده هستند.

دستکش برزنتی

دستکش کار برزنتی از دیگر انواع این تجهیزات است که مورد توجه کاربران زیادی قرار گرفته است. استفاده از دستکش‌های برزنتی برای انجام فعالیت‌های مختلف در حوزه‌های آهنگری، باغبانی، مکانیکی، صنایع فولاد و موارد مشابه، کاربرد دارد. لازم به ذکر است دستکش‌های برزنتی در برابر اجسام تیز و داغ نیز مقاومت نسبتاً مطلوبی دارند.

دستکش کار چرم

برخی از دستکش‌ها از مواد طبیعی همچن پوست گاو، گوزن یا گوسفند ساخته می‌شوند. دستکش‌های چرم به دلیل برخورداری از ضخامت بالا، برای استفاده در محیط‌هایی که در مجاورت اجسام زبر و خشن قرار دارند، مناسب هستند. علاوه بر این، در مقابل گرمای متوسط و جرقه نیز مقاومت مطلوبی از خود نشان می‌دهند.

از آنجایی که در بسیاری از صنایع، احتمال قرار گرفتن در معرض انواع مایعات سمی وجود دارد، لازم است افراد برای محافظت از پوست دستان خود از دستکش مناسب استفاده کنند. دستکش‌های ایمنی براساس مقاومتی که در برابر مایعات دارند، در انواع زیر تقسیم می‌شوند:

دستکش بوتیل

بونیل ماده دیگری است که در ساختار انواع دستکش ایمنی به کار می‌رود. این نوع دستکش در برابر انواع مواد شیمیایی، اسیدها، بازها، الکل، آلدهیدها و … مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهد. معمولاً این نوع محصولات در مقابل مواد خورنده و اسیدها همچون نیتریک و سولفوریک نیز محافظت مطلوبی دارند و عدم نفوذپذیری بالایی در مقابل گازها نیز از خود نشان می‌دهند.

دستکش نئوپرن

نئوپرن ماده‌ای ایده‌آل برای محافظت دستان در برابر الکل‌ها، مواد قلیایی، اسیدهای آلی، بنزین و مایعات هیدرولیکی محسوب می‌شود. علاوه بر این، ماده نئوپرن چگالی بالایی دارد و از انعطاف‌پذیری بسیار بالایی برخوردار است. به طور کلی این ماده در مقابل بسیاری از مواد شیمیایی خطرناک، مقاومت خوبی دارد.

این دستکش کار انعطاف‌پذیری بالایی در حین کار دارد و در مواقعی که به ظرافت بالا برای انجام کار نیاز باشد، قابل استفاده است.

دستکش ایمنی نیتریل

ماده نیتریل یا NBR در برابر انواع روغن، گریس و اسید مقاومت بالا از خود نشان می‌دهد. در صورتی که به استفاده از اسیدها، الکل، مواد سوزاننده، حلال‌های کل، روغن و گریس نیاز باشد، دستکش‌های نیتریل بهترین انتخاب هستند.

دستکش نیتریل در برابر مواد شیمیایی از جمله بنزین، نفت و حلال‌های پتروشیمی مقاومت ویژه‌ای دارد و برخلاف دستکش لاتکس، ایجاد حساسیت و آلرژی نمی‌کند. این مدل کمی گران‌تر از لاتکس است، اما نسبت به دستکش‌های دیگر قیمت کمتری دارد. به همین دلیل این دستکش کاربرد زیادی در صنایع مختلف دارد.

دستکش ویتون

ویتون یک نوع پلیمر گران قیمت است که قابلیت تحمل بالایی در شرایط خطرناک دارد. شرایطی که دیگر مدل‌ها قادر به تحمل آن نیستند. این دستکش کار کارایی و اثربخشی بسیار بالایی دارد و از دستان کاربر نیز به خوبی محافظت می‌کند. در گذشته دستکش‌های ویتون به دلیل برخورداری از مقاومت بالا در برابر گرما و مواد شیمیایی فقط در هوافضا مورد استفاده قرار می‌گرفت. در حال حاضر این دستکش کاربرد ویژه‌ای در کار با هیدروکربن‌های آروماتیک از جمله بنزین و تلوئون دارد.

انواع دستکش ایمنی براساس نوع کاربرد

این تجهیزات در طیف وسیعی قرار می‌گیرند و توسط کارگران ساختمانی، لوله کش‌ها، مکانیک‌ها قابل استفاده هستند. با استفاده از یک دستکش کار مناسب، از دست‌ها در مقابل زخم و بروز حساسیت، جلوگیری می‌شود. علاوه بر این، برخی از مدل‌های این محصول پوشش مناسبی در مقابل روغن و … نیز ایجاد می‌کنند.

البته انواع متفاوتی از دستکش‌ها در این گروه قرار می‌گیرند که خصوصیات متفاوتی دارند و لازم است متناسب با نوع فعالیت انتخاب شوند. علاوه بر جنس دستکش، توجه به نوع کاربرد آن نیز موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. در ادامه به بررسی دستکش‌ها براساس کارایی و میزان مقاومتی که دارند، پرداخته شده است:

دستکش حرارتی

دستکش‌های نسوز و ضد حریق از الیاف نسوز تهیه می‌شوند و در برابر حرارت و گرما نیز مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهند. استفاده از دستکش‌های حرارتی در مشاغل جوشکاری، آتش‌نشانی، صنایع ذوب و همچنین کار با کوره کاربردهای زیادی دارد. به طور کلی توصیه ما به شما این است برای کار در دمای بالا از دستکش‌های ضد حرارت استفاده کنید. لازم به ذکر است از دستکش‌های مقاوم در برابر حرارت بهتر است در برابر مواد مذاب و شعله‌های آتش استفاده شود.

دستکش ایمنی ضد اسید و مواد شیمیایی

این نوع دستکش‌ها در برابر طیف گسترده‌ای از مواد شیمیایی، مواد تمیزکننده، اسیدها، مواد قلیایی و محلول‌ها مقاومت دارند. بسته به نوع و قدرت مواد شیمیایی، لازم است از دستکش‌های مناسب و متناسب با نوع ماده شیمیایی استفاده شود. دستکش کار شیمیایی عموماً از موادی همچون نیتریل، لاتکس، لاستیک، مواد پلیمری مختلف، بوتیل، ویتون، نئوپرن، نیتریل و … تولید می‌شود.

دستکش برای مواد شیمیایی و مقاوم در برابر ضد اسید کاربرد زیادی در  صنایع مختلف دارد. همچنین از دستکش‌های ضد مواد شیمیایی و اسیدی می‌توان برای انجام فعالیت‌های پزشکی و آزمایشگاهی، کارهای صنعتی پلایشگاهی، پتروشیمی، تولید دارو، محصولات بهداشتی و … استفاده کرد. در انتخاب این مدل دستکش‌ها دو فاکتور مقاومت در برابر نفوذ و عدم دگرگونی و تغییر شکل دستکش در برخورد با مواد اسیدی و شیمیایی بسیار مؤثر است.

دستکش ایمنی برق

محصول دیگری که از انواع دستکش ایمنی به شمار می‌آید، دستکش کار با برق است. دستکش ایمنی برق از جنس لاتکس تهیه می‌شود و مقاومت بالایی در برابر ولتاژهای گوناگون نیز دارند. همچنین شوک‌های الکتریکی را نیز به خوبی جذب می‌کند. مهمترین نکته در هنگام تهیه دستکش عایق برق، این است که فرد با برق فشار ضعیف سروکار دارد یا برق فشار قوی. این دستکش‌ها براساس مقاومتی که در برابر جریان برق دارند، در ۶ کلاس از شماره ۰۰ تا شماره ۴ (۰۰، ۰، ۱، ۲، ۳ و ۴) طبقه‌بندی می‌شوند. لازم به ذکر است دستکش کلاس ۴ مقاوم‌ترین نوع عایق این دستکش‌ها به شمار می‌آید.

علاوه بر این، این محصول براساس موادی که کاربر با آن سروکار دارد، در انواع مختلفی تقسیم می‌شود که آن‌ها را با علائم A  H ،Z ،R و C نشان می‌دهند.  این مدل دستکش‌ها برای محافظت دست و بدن در برابر شوک‌های الکتریکی ناشی از وسایل الکتریکی فشار قوی همچون انواع سیم و کابل و یا تجهیزات برقی همچون پست‌های برق یا ترانسفورماتورها و … کاربرد دارند.

بیشتر بخوانید: نکات ایمنی برق و پیشگیری از برق گرفتگی

دستکش جوشکاری

این نوع دستکش‌های ایمنی در مقابل گرمای ناشی از جوشکاری، وسایل برقی و یا سرما از دست‌ها محافظت می‌کنند. انواع دستکش ایمنی جوشکاری نیز با توجه به رطوبت محیط، وجود و یا عدم وجود شعله آتش، جرقه و … از مواد گوناگون تهیه می‌شوند. معمولاً جنس نئوپرن در این دستکش‌ها به کار می‌رود که از یخ‌زدگی و صدمات ناشی از سوختگی جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، این دستکش برای اطفای حریق نیز استفاده می‌شود. دستکش‌هایی که برای استفاده در سرما کاربرد دارند، معمولاً از یک لایه داخلی به عنوان عایق و یک لایه برای از بین بردن رطوبت تشکیل شده‌اند.

دستکش یکبار مصرف

این نوع دستکش به صورت یک بار مصرف مورد استفاده قرار می‌گیرد و معمولاً در حین فرآیند تولید، مونتاژ و ساخت و یا در امور پزشکی در بیمارستان‌ها قابل استفاده است. معمولاً در تولید دستکش‌های یکبار مصرف از پلی‌اتیلن استفاده می‌شود.

دستکش ایمنی ضد برش

دستکش ایمنی ضد برش سطح مقاومت مختلفی دارد و در برابر درجات متفاوت برش، پارگی و سوراخ شدن از دست‌ها محافظت می‌کند. این دستکش به هنگام کار با آهن، شیشه، چوب، چاقو و اجسام تیز و برنده کاربرد دارد. دستکش شیشه‌بری نمونه پرکاربردی از این مدل است. لازم به ذکر است دستکش تراشکاری در این دسته قرار می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید دستکش ضد برش

دستکش ایمنی ضد لغزش

این نوع دستکش هرگونه ضربه و لرزش که ممکن است در کارهای صنعتی و ساخت و ساز ایجاد شود را مهار می‌کند. برای مثال، افرادی که به صورت مداوم از ابزاری همچون دریل که با لرزش همراه است استفاده می‌کنند، باید از دستکش‌های ضد ارتعاش استفاده کنند. این نوع دستکش برای افرادی که در معرض ضربه یا لرزش‌های مداوم قرار دارند، ضروری است.

زیرا لرزش برای مدت طولانی می‌تواند سلامت انسان را تهدید کند. این کالای ایمنی معمولاً در برابر سوراخ شدن نیز مقاومت خوبی دارد. مواد اولیه تولید دستکش‌های ضد ارتعاش معمولاً از چرم، پلیمر، نایلون و … تشکیل می‌شود. همچنین در کف آن‌ها نیز، بالشتک‌های ضد لغزش تعبیه می‌شود تا کار برای افراد آسان‌تر شود.

دستکش باغبانی

نمونه باغبانی این تجهیزات به لایه‌ای محافظ مجهز است که در برابر سموم، اجسام تیز و فعالیت‌های خطرناک حین باغبانی، مقاومت دارد. در ساختار این دستکش‌ها از مواد مختلفی استفاده می‌شود و هر یک از آن‌ها برای فعالیت خاصی از باغبانی قابل استفاده هستند. ویژگی کلی تمامی آن‌ها این است که در برابر سایش و سوراخ شدن نیز مقاومت بالایی دارند.

دستکش نجاری

دستکش‌های نجاری همانطور که از نامشان مشخص است، برای کار در صنایع چوب مناسب هستند. این محصولات معمولاً از مواد اولیه کتان تولید می‌شوند و در برابر خراش و ساییدگی نیز از دست‌ها محافظت می‌کنند. مدل نجاری این تجهیزات در دو نوع ساده و مقاوم در بازار موجود هستند. نمونه‌های ساده برای انجام کارهای سبکتر مناسب هستند و در برابر سایش و خراش مقاومت دارند. در مقابل، نوع مقاوم این تجهیزات در برابر ضربه و برش‌های عمقی از دست‌ها محافظت می‌کنند.

دستکش مکانیکی

این نوع دستکش توسط مکانیک‌ها برای کار با ماشین و ابزارآلات استفاده می‌شود و در برابر ضربه، سایش و روغن‌ها مقاومت دارد. دستکش مکانیکی از جنس‌های متنوع چرم، جیر، پلی‌استر، لاستیک، PVC و … تولید می‌شود.

دستکش آتش نشانی

این مدل دستکش کار از آسیب‌هایی همچون سوختگی، پارگی و خراشیدگی جلوگیری می‌کند. معمولاً این دستکش‌ها دارای مقاومت بالایی در برابر حرارت و سرما هستند. دستکش آتش‌نشانی مچ‌بند و همچنین آسترهایی دارد که از تعریق دست جلوگیری می‌کند.

از نمونه دستکش‌های ایمنی دیگر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دستکش کار آهنگری
• دستکش آرایشگری
• دستکش کار بنایی
• دستکش پزشکی
• دستکش کار آشپزخانه و …

در انتها لازم به ذکر است که استفاه از دستکش‌های ایمنی باید در کارهایی دقیقاً مطابق با موارد اعلام شده از سوی تولیدکننده دستکش مورد استفاده قرار بگیرند.

در انتخاب دستکش ایمنی به چه نکاتی توجه کنیم؟

یکی از سؤالات مکرر کاربران این است که چه دستکش ایمنی بخرم؟ با توجه به نوع کار، انواع دستکش ایمنی در بازار موجود است. لازم است افراد مطابق با نیاز خود، هر یک از آن‌ها را انتخاب و خریداری کنند. مواد اولیه تولید، ایمنی و ضخامت دستکش کار، از مواردی است که باید به هنگام خرید دستکش ایمنی مورد توجه قرار بگیرد.

یک دستکش کار مناسب علاوه بر محافظت از دست در موقعیت‌های خطرساز، نباید بر روی کارایی و عملکرد و سرعت فرد در محیط کار تأثیر بگذارد. هرچه استفاده از دستکش برای افراد راحت‌تر باشد، میزان استفاده از آن نیز بالاتر می‌رود. در نتیجه، میزان جراحات مربوط به دست نیز کاهش پیدا می‌کند. علاوه بر قدرت حافظت و ایمنی دستکش، میزان ورود هوا به آن نیز موضوع مهمی است. در دستکش‌هایی که امکان تبادل هوا وجود ندارد، افراد در طولانی مدت، دچار بیماری‌های پوستی گوناگون می‌شوند.

سایز دستکش باید متناسب با ابعاد دست باشد و از انعطاف‌پذیری بالایی نیز برخوردار باشد. به طور کلی باید دستکش کاری را انتخاب کرد که حداکثر ایمنی را برای دست‌ها به ارمغان بیاورد.

بیشتر بخوانید: استاندارد دستکش ایمنی

تفاوت انواع دستکش ایمنی در یک نگاه

اگر بخواهیم انواع دستکش ایمنی را به صورت خلاصه و مقایسه‌ای بررسی کنیم، تفاوت‌ها عمدتاً براساس جنس، سطح محافظت و کاربرد تخصصی آن‌ها قابل تشخیص است. در ادامه رایج‌ترین دلایل تفاوت‌های این تجهیزات آورده شده است:

• دستکش نخی: مناسب کارهای سبک، راحت و قابل تنفس اما محافظت پایین
• دستکش چرمی: مناسب جوشکاری و کار سنگین، مقاوم در برابر حرارت، ضخیم و بادوام
• دستکش لاتکس: مناسب پزشکی و نظافت، چسبنده و ظریف اما احتمال حساسیت در برخی افراد
• دستکش نیتریل: مقاوم در برابر مواد شیمیایی، بدون لاتکس و همچنین مناسب صنایع دارویی یا صنعتی
• دستکش ضدبرش: حفاظت بالا در برابر اجسام تیز، مناسب صنایع فلزی و شیشه
• دستکش ضدحرارت: تحمل دمای بالا، مناسب ریخته‌گری یا کوره با ضخامت بالا
• دستکش ضد مواد شیمیایی: مقاوم در برابر اسید و مواد بازی، قابل استفاده در آزمایشگاه‌ها و صنایع پتروشیمی

در صورت اطلاع از این تفاوت‌ها، انتخاب دستکش ایمنی مناسب براساس محیط کاری آسان‌تر خواهد شد.

سؤالات متداول درباره دستکش ایمنی

در ادامه به برخی از سؤالات رایج کاربران درخصوص نوع دستکش‌های کار پرداخته شده است:

تفاوت دستکش لاتکس و نیتریل در چیست؟

دستکش لاتکس از لاستیک طبیعی ساخته می‌شود و چسبندگی بیشتری دارد اما ممکن است ایجاد حساسیت کند. دستکش نیتریل مقاومت شیمیایی بیشتری دارد و ضدآلرژی است، به همین دلیل در محیط‌های صنعتی بیشتر استفاده می‌شود.

کدام نوع دستکش ایمنی برای کار با برق مناسب است؟

دستکش‌های عایق برق از جنس لاستیک مخصوص ساخته می‌شوند و بر اساس استاندارد EN 60903 تولید می‌شوند. این دستکش‌ها برای جلوگیری از عبور جریان الکتریسیته طراحی شده‌اند و نباید با مدل‌های معمولی اشتباه گرفته شوند.

آیا دستکش ایمنی ضدبرش واقعاً از بریدگی جلوگیری می‌کند؟

دستکش‌های ضدبرش با استفاده از الیاف مقاوم مانند کولار یا HPPE ساخته می‌شوند. این دستکش‌ها می‌توانند از بریدگی در سطوح مختلف محافظت کنند، ولی هیچ دستکشی ۱۰۰% ضدبرش نیست؛ درجه حفاظت با عدد مشخص می‌شود (مثل سطح ۵ از EN 388)

آیا برای کار با مواد شیمیایی دستکش لاتکس کافی است؟

خیر. برای تماس با مواد شیمیایی قوی باید از دستکش‌های PVC، نیتریل یا نئوپرن استفاده شود. دستکش لاتکس برای کاربردهای عمومی یا پزشکی مناسب است، نه محیط‌های اسیدی یا خورنده.

بهترین راه تشخیص سایز مناسب دستکش چیست؟

سایز دستکش باید کاملاً با دست کاربر هماهنگ باشد. برای تشخیص، محیط کف دست (بدون انگشت شست) را با متر اندازه‌گیری کرده و آن را با جدول سایزبندی دستکش مطابقت دهید.

جمع بندی

امیدواریم که مقاله آشنایی با انواع دستکش ایمنی برای شما مفید واقع شده باشد. در این شما را با دستکش کارهای مختلف و همچنین مواد اولیه تولید آن‌ها آشنا کردیم. دستکش‌های ایمنی یکی از تجهیزات حیاتی هستند که در محیط‌های کاری پرخطر استفاده می‌شوند. این محصولات برای محافظت از دست‌ها در برابر آسیب‌ها و خطرات مختلف استفاده می‌شوند. این دستکش‌ها می‌توانند از جنس‌ها و طرح‌های مختلفی ساخته شده باشند که بسته به نوع کار و خطرات موجود در محیط کاری، انتخاب می‌شوند.

همچنین خوشحال می‌شویم که نظرات خود را در قسمت دیدگاه این مقاله برای ما به اشتراک بگذارید. تیم فنی راندنو آماده پاسخگویی به شما عزیزان درخصوص هرگونه سؤالات رایج در زمینه ابزار و تجهیزات ایمنی است.